біяграфія
Аляксей Баталов - савецкі і расійскі акцёр тэатра і кіно, сцэнарыст і кінарэжысёр. Атрымаў шырокую вядомасць па ролі Георгія Іванавіча (Гошы) у фільме «Масква слязам не верыць».
Аляксей Уладзіміравіч Баталов нарадзіўся ў лістападзе 1928 года ва Уладзіміры. Будучы акцёр вырас у тэатральнай сям'і. Уладзімір Баталов і Ніна Альшэўская - бацькі Аляксея. І маці, і бацька Аляксея працавалі ў Маскоўскім Мастацкім Тэатры. Менавіта дзякуючы бацькам хлопчык у літаральным сэнсе слова вырас на тэатральных дэкарацыях.
У 30-х гадах шлюб Уладзіміра Баталава і Ніны Альшанскай распаўся. Маці Аляксея выйшла замуж другі раз, хлопчык у пяць гадоў трапляе ў сям'ю Віктара Ардова. Жанчына з сынам пераязджае да Віктара, але жыць у новай сям'і цяжка, бо за сценкай пражывае былая жонка Ардова. Тым не менш маці Аляксея атрымалася набыць кватэру і пераехаць разам з сынам у дом літаратараў, дзе суседзямі была сям'я Мандэльштама.
Дзякуючы гэтай кватэры і сваім знакамітым суседзям Аляксей Баталов ўжо ў дзяцінстве знаходзіўся ў грамадстве савецкай інтэлігенцыі, бачных прадстаўнікоў рускай культуры, сілай духу і талентам якіх захапляўся. У іх доме бывалі вялікія пісьменнікі і паэты: Ганна Ахматава, Барыс Пастэрнак, Іосіф Бродскі і іншыя.
У 1941 году скончылася дзяцінства, пачалася вайна, і Аляксея з мамай эвакуіравалі ў татарскі горад Бугульма. Маці засталася верная пакліканню і нават у эвакуацыі арганізавала свой тэатр. Аляксею на той момант не споўнілася і 15 гадоў. Юнак дапамагаў маме ў тэатры, а з часам пачаў гуляць невялікія ролі. Аляксей з нараджэння не сумняваўся, што сцэна стане неад'емнай часткай яго жыцця, але вось у сілу свайго таленту не асоба верыў.
тэатр
Упершыню Аляксей Баталов выйшаў на тэатральную сцэну ў эвакуацыі ў Бугульма. У гады вайны таксама акцёр дэбютуе ў кіно, атрымаўшы эпізадычную ролю ў фільме «Зоя».
Пасля вайны Баталов вяртаецца ў Маскву. У 1950 году Аляксей Уладзіміравіч пачынае працу ў Маскоўскім мастацкім акадэмічным тэатры (МХАТ).
У гэты час ён заканчвае вучобу ў школе-студыі МХАТ, а неўзабаве тры гады працуе ў Цэнтральным тэатры Савецкай Арміі. З 1953 гады Аляксей Уладзіміравіч стаў акцёрам МХАТа, але затрымацца надоўга там не ўдалося. У 1957 году артыст пакінуў тэатральнае ўстанову.
Сам акцёр не раз казаў, што тэатр - яго лёс, бо Аляксей з'яўляецца сынам акцёра і актрысы Маскоўскага Мастацкага Тэатра. Першае, што ўбачыў артыст у сваім жыцці - дэкарацыі і загрымаваны акцёраў, а ў дзяцінстве яму здавалася, што ўсе дарослыя людзі на свеце працуюць менавіта ў гэтым тэатры.
фільмы
Яшчэ будучы школьнікам, Баталов згуляў першую ролю ў кіно ў карціне «Зоя» рэжысёра Лео Арнштама. Наступны досвед працы ў кіно акцёр атрымаў толькі праз 10 гадоў. Іосіф Хейфіц прапанаваў акцёру галоўную ролю ў фільме «Вялікая сям'я». Рэжысёр тады ствараў на экране новы вобраз рабочага, і дапамагаў у гэтым менавіта малады Баталов. Пазней ён не раз гуляў у фільмах Хейфіца: ў 1955 годзе фільм «Справа Румянцава», у 1960 - «Дама з сабачкам», у 1964 - «Дзень шчасця». Ва ўсіх гэтых кінастужках героі Баталава - інтэлігентныя, моцныя духам людзі. Гэты вобраз спадабаўся рэжысёрам, і Аляксей Баталов пачынае атрымліваць новыя прапановы.
У 1956 году Марк Данскі запрашае гуляць ролю Паўла Уласава ў экранізацыі аповесці Горкага «Маці». У наступным годзе Аляксей Баталов выконвае ролю, якая стала новай вяхой у яго біяграфіі. Гаворка ідзе пра карціну «Ляцяць жураўлі» Міхаіла Калатозова. Фільм, які стаў легендарным, прынёс Баталава вядомасць і любоў гледача. Кінастужка стварыла непаўторны вобраз салдата, ня які вярнуўся з вайны. Спакой, іронія, мужнасць і інтэлігентнасць - вось якім стаў савецкі салдат дзякуючы гульні Баталава.
Новыя грані акцёра адкрыла экранізацыя «Дама з сабачкам». У 1960 году артысту давялося перасягнуць ўжо пазітыўны вобраз, які ўспрымаўся гледачом на экране. Ролю Гурава запатрабавала ад яго нямала працы, але вынік быў варты той. Карціна атрымала вялікую колькасць узнагарод, у тым ліку міжнародных.
У 1962 году Аляксей Уладзіміравіч гуляе ў фільме «Дзевяць дзён аднаго года» ролю Дзмітрыя Гусева, фізіка, які атрымаў высокую дозу радыяцыі. У пачатку 60-х гадоў Міхаіл Ромм і Данііл Храбровицкий адмыслова пад Баталава вырашылі напісаць сцэнар да гэтага фільма, але іх чакала расчараванне. Стала вядома, што акцёр сур'ёзна хворы. З-ха праблем з вачыма святло сафітаў яму проціпаказаны. Тым не менш аўтары сцэнарыя вырашылі паслаць новы матэрыял у вочную клініку, дзе лячыўся Баталов, папярэдне папярэдзіўшы яго аб будучай ролі. Акцёр зрэагаваў маментальна, ірвануўшы з Сімферопаля ў Маскву да стваральнікаў кінастужкі, заявіўшы, што гатовы ўдзельнічаць у здымках.
Карціна «Дзевяць дзён аднаго года» апавядае пра працу фізікаў-ядзершчыкаў і часткова заснавана на рэальных падзеях. Ад Баталава патрабавалася не скочвацца ў трагедыю. Акцёру прапаноўвалася паказаць чалавека думкі, вучонага, прадстаўніка эліты ХХ стагоддзя, і Аляксей Уладзіміравіч выдатна справіўся з гэтай задачай. Артыст ў 1966 годзе за гэтую ролю атрымаў Дзяржаўную прэмію РСФСР.
У 60-х гадах Баталов ўсё больш захапляецца Радыётэатр і рэжысурай. І толькі ў 70-х зноў пачынае з'яўляцца на экранах. Рэжысёры актыўна выкарыстоўваюць створаны ім імідж.
Таксама з 1975 годзе Баталов выкладае акцёрскае майстэрства ў Вгiке, а з 1980 становіцца прафесарам і загадчыкам кафедры. Новая хваля ўсенароднай любові хлынула на артыста ў 1980 годзе пасля выхаду на экраны фільма «Масква слязам не верыць». Гэтая стужка стала вяршыняй у творчай біяграфіі акцёра.
Слесар Гоша вярнуў на экраны персанаж рабочага-інтэлігента, стаўшы легендарным персанажам савецкага кінематографа. Да гэтага часу горды і незалежны «Гоша, можна Гога», майстэрскі уцелаўлёны Баталава ў аскараносны фільм рэжысёра Уладзіміра Меньшова - сэкс-сімвал айчыннага кіно.
У 2006 годзе Баталов апошні раз з'яўляўся на здымачнай пляцоўцы. Тады акцёр паўдзельнічаў у здымках фільма-мюзікла «Карнавальная ноч 2, ці 50 гадоў праз!». З тых часоў артыст пераўвасобіўся ў пісьменніка, прадставіўшы зборнік мемуараў.
Аляксей Баталов піша вершы, сцэнары, дзіцячыя казкі, а таксама захапляецца жывапісам. У 1984 годзе ў выдавецтве «Мастацтва» выйшла кніга Аляксея Баталава «Лёс і рамяство". Артыст таксама аўтар кнігі «Дыялогі ў антракце» і кіраўніка аб Ганне Ахматавай у кнізе «Легендарная Ордынке», напісанай сумесна з Міхаілам і Барысам Ардова.
Ўклад Баталава у развіццё айчыннай культуры высока ацэнены вышэйшымі дзяржаўнымі і грамадскімі ўзнагародамі.
рэжысура
Першая рэжысёрская праца Баталава «Шынель» паводле аповесці Гогаля была знятая ў 1960 годзе. У 1966 годзе ён здымае другі фільм "Тры таўстуна» па кнізе Олеша і сам жа гуляе адну з галоўных роляў. У 1972 году артыст стварае трэцюю карціну - аповесць Дастаеўскага «Гулец». На гэтым яго рэжысёрскі вопыт сканчаецца. Баталов тлумачыць гэта пераездам з Ленінграда ў Маскву. Артыст казаў, што з горадам страціў і каманду, якая дапамагала ў працы, а новы прафесійны калектыў так і не ўдалося сабраць.
А вось радыёпастаноўкі згулялі ў жыцці Баталава асаблівую ролю. Яны з'явіліся ў перыяд прастою ў кіно і жаданні акцёра спасцігнуць мастацтва слова. У выніку выйшлі на экраны знакамітыя «Казакі» Талстога, «Герой нашага часу» Лермантава, «Рамэа і Джульета» Шэкспіра, «Белыя ночы» Дастаеўскага і іншыя. Кожная з іх да гэтага часу застаецца выдатным узорам радыё-спектакля, выдатна пастаўленага, адыграўшы і які захаваў думка, характар аўтара.
З 1974 года Аляксей Уладзіміравіч захапляецца агучка мультфільмаў. Усе мы не раз чулі голас Баталава ў мультфільмах «Загадкавая планета», «Вожык у тумане», «Прыгоды пингвиненка Лола», «Жаба-падарожніца», «Ключы ад часу» і іншых.
Асабістае жыццё
Ірына ротавай - першае каханне Аляксея Баталава. Маладыя людзі сустрэліся, калі ім было па 16 гадоў. Аляксей і Ірына страшэнна закахаліся адзін у аднаго, але ажаніцца змаглі пасля двух год. Пасля вяселля ў пары нарадзілася дачка Надзя.
Паступова Баталов больш часу праводзіць на здымках. Адносіны з Ірынай сталі разбурацца, а на здымках фільма «Вялікая сям'я» Аляксей сустракае циркачку Гитану Леонтенко. Маладая цыганка вельмі спадабалася акцёру. У 1958 годзе ён разводзіцца з жонкай і ажэніцца на Гитане.
Другі шлюб аказаўся ўдалым. Азмрочвае сямейнае жыццё толькі інваліднасць дачкі Машы. Яна атрымала траўму падчас родаў, так і не стаўшы на ногі. Але дзяўчынка апынулася моцнай і вывучылася на сцэнарыста ў Вгiке.
Аляксей Баталов прыклаў максімум намаганняў, каб дзіця знайшло сваё месца ў жыцці. Неўзабаве намаганні артыста былі ўзнагароджаныя, і талент дачкі пачаў праяўляцца. Дзяўчына паступіла ў інстытут, а пазней яе прымаюць у Саюз пісьменнікаў.
дачны канфлікт
Да праблем са здароўем дадаліся і судовыя цяжбы з суседам па дачы. Аляксей Баталов нават звярнуўся па дапамогу да Сяргея Сабяніну, мэру Масквы, каб той дапамог вырашыць дачны канфлікт.
Вядома, што народны ўлюбёнец даўно ўжо набыў дачны ўчастак у ДСК «Мичуринец» побач з пісьменьніцкай пасёлкам Перадзелкіна. Баталов пабудаваў на тэрыторыі ўчастка сціплы домік з верандай, але неўзабаве даведаўся, што яго ўласны кавалачак ўчастка аформіў на сябе сусед, прадпрымальнік-ювелір Вадзім Эльгарт.
Спрытны ювелір пабудаваў на гэтай тэрыторыі лазню, папярэдне падаўшы на подпіс Аляксею Уладзіміравічу дакументы, у якіх той толкам не разабраўся. Неўзабаве высветлілася, што артыст сваім подпісам пацвердзіў акт размежавання межаў. На думку экспертаў, сусед мог падсунуць Баталава паперы на адчужэнне зямлі пад падставай аўтографа.
На момант падпісання артыст ня быў уладальнікам дачы, а за некалькі гадоў да гэтай гісторыі аформіў усе дакументы на сваю дачку Марыю. Такім чынам, менавіта дачка Баталава - гаспадыня і дачы, і ўчастка зямлі. Сусед, нараджалася такую «здзелку», пра гэта не ведаў. Фактычна юрыдычнай сілы подпіс Баталава не нясе ніякай, але судзіцца з суседам акцёр ўжо не менш за шэсць гадоў.
Сітуацыя ўскладняецца тым, што Эльгарт падарыў дачу Вользе Івановай, сваёй дачкі, якая пражывае ў Лос-Анджэлесе і ў расейскі суд не з'яўляецца, але, тым не менш, адказчык па справе менавіта яна.
Прыхільнікі акцёра спадзяваліся, што ў бліжэйшы час негатыўная сітуацыя вакол зямельнага ўчастка вырашыцца, паколькі інцыдэнтам зацікавіўся нават старшыня Следчага камітэта Расіі Аляксандр Бастрыкін, даручыўшы праверыць абставіны адчужэння. Ўсё ж многія юзэры соцсетей дзівяцца таго, што здарылася, бо Аляксей Уладзіміравіч застаўся сам-насам у дачным канфлікце, і нават ўсесаюзная слава не дапамагла акцёру засцерагчы сябе. Здавалася б, вядомасць артыста павінна выправіць такое становішча спраў, але канфлікт з дачнай участкам так і застаўся на парадку дня.
смерць
У 2017 годзе з Баталава здарылася бяда. Акцёр апынуўся ў шпіталі - у студзені зламаў шыйку сцягна на правай назе. Пералом аказаўся няпростым. Прыйшлося рабіць паўторную планавую аперацыю ў маскоўскай лякарні, але лекары зламаную костка здолелі аднавіць.
Стан здароўя Баталава палепшылася. Рана на назе гаілася, але артыста турбавала ціск, бо даўнія праблемы з сасудамі даюць аб сабе знаць. Медыкі рэкамендавалі Аляксею Уладзіміравічу кінуць паліць.
У 2016 году акцёр адзначыў 88-годдзе.
15 чэрвеня 2017 году Аляксей Баталов памёр. Са студзеня гэтага года акцёр не пакідаў сцены бальніцы пасля атрыманай траўмы.
фільмаграфія
- Зоя
- вялікая сям'я
- справа Румянцава
- Дама з сабачкам
- Дзевяць дзён аднаго года
- ляціць вырай
- Зорка чароўнага шчасця
- Масква слязам не верыць
- хуткасць
- тры таўстуна
- Чэхаў і Ко