Гісторыя персанажа
Яўген Арбеніна - персанаж творы «Маскарад» Міхаіла Лермантава. Дваістая прырода героя, у якім прысутнічае імкненне да дабра і адчуванне «пекла на зямлі», увабрала ў сябе рысы іншых літаратурных персанажаў. А сутыкненне чароўнага і д'ябальскага ў адным чалавеку дазваляе і сёння знаходзіць у яго вобразе невідавочныя асаблівасці.Гісторыя стварэння персанажа
Міхаіл Юр'евіч увайшоў у гісторыю як родапачынальнік псіхалагічнага рамана. А вось у галіне драматургіі прызнання класік дамагаўся доўга. Творы паэта лічыліся «несценическими», у тым ліку і «Маскарад». Перад тым як п'есу ўбачыў святло, яна зведала множныя змены.
Персанаж атрымаў прозвішча, якой Лермантаў не раз карыстаўся ў творах. Напрыклад, у драме «Дзіўны чалавек» прысутнічае Уладзімір Арбеніна. А імя, лічаць даследчыкі, - гэта адсылка да Яўгена Анегіна. У асобы героя прасочваюцца рысы Германа з «Пікавай дамы» і Чацкого з рамана «Гора ад розуму».
Вяліка ўплыў на паводзіны персанажа і замежных паэтаў. Даследчыкі знаходзяць у ім рысы Жоржа дэ Жермани з меладрамы «Жыццё гульца», а таксама некалькіх герояў Байрана.
Першы варыянт п'есы быў напісаны ў 1835 годзе. Першапачаткова Лермантаў бачыў твор на сцэне, таму аднёс рукапіс у драматычную цэнзуру. Але гэты праца быў аддадзены на дапрацоўку з-за занадта «рэзкіх запалу».
У рэдакцыі Міхаіл Юр'евіч дадае чацвёрты акт, а таксама ўводзіць яшчэ адно дзеючая асоба - «Невядомага». Менавіта ён выступае нейкім «пальцам лёсу», з-за якога раўнівы муж забіў жонку. Так аўтар хацеў прадэманстраваць непазбежнасць року і трохі зняць адказнасць з галоўнага героя.
Але і гэта не дае цэнзуры прапусціць дзецішча Лермантава на сцэну. Тады паэт падвяргае трагедыю такой капітальнай перапрацоўцы, што на святло з'яўляецца новы твор - «Арбеніна». Вынікаючы патрабаванням цэнзуры, аўтар прыбірае з п'есы ўсё, што магло б выкрыць «маскарад» свецкага жыцця. Адзінае, што імкнуўся пакінуць нязменным Лермантаў - характарыстыку героя.
Але паставіць п'есу так і не дазволілі. Даследчыкі творчасці вялікага класіка лічаць, што галоўнай прычынай адмовы стала тое, што апісваная сітуацыя ў творы заснаваная на рэальных падзеях. І цэнзар «пазнаў яе». Сярод некалькіх рэдакцый большую цікавасць прадставіла другая, якая складаецца з чатырох актаў.
Трэцяя рэдакцыя з новай назвай лічыцца творам, якое было напісана для «пропуску" на сцэну. І ўлічваючы, што Лермантаў пакінуў нязменным вобраз Яўгенія, ён папросту не ўпісаўся ў новы сюжэт.
Біяграфія і лад Яўгена Арбеніна
Яўген Аляксандравіч - чалавек, які прысвяціў маладосць гульняў у карты. У кнізе чытач знаёміцца з персанажам у той перыяд яго жыцця, калі ён вырашыў змяніць лёс і заключыць «саюз з цнотаю». Герой улюбляецца ў маладую дзяўчыну Ніну і ажэніцца.
Яўген пагарджае культурнае таварыства, бо не па чутках ведае аб усіх яго бесстаронніх баках. Наваяўленая жонка прымушае мужа уціхамірыць страсці і прымірыцца з жыццём. Кажучы пра жонку, Яўген заяўляе, што яна свет у яго змрочнай жыцця.
Але азартнага гульца хапае ненадоўга. Ён садзіцца за стол з князем Звездичем і выйграе. Разам з сябрам Арбеніна едзе на маскарадны баль да Энгельгардт. У гэты час там прысутнічае і Ніна, якая па трагічнай выпадковасці губляе адзін з парных бранзалетаў. Знаходку прыбірае да рук баранэса Штраль.
Князь Звездич, прыгожы гвардзеец, сустракае таямнічую даму ў масцы, якая прызнаецца яму ў раптоўнай страсці. Мужчына просіць на памяць якую-небудзь штучку і атрымлівае той самы злашчасны бранзалет, які дэманструе азартная аднаму.
Да галоўнага герою падыходзіць Невядомы і прадказвае няшчасце. Засмучаны Яўген вяртаецца дадому і з жахам пазнае, што трафей Звездича - ўпрыгожванне «яго анёла», чыстай і нявіннай жонкі Ніны. Дзяўчына адмаўляе вінаватасць ва флірце з чужым мужчынам і на наступны дзень сустракаецца з князем, каб праясніць сітуацыю.
Звездич вырашае, што таямнічая дама ў масцы і ёсць Ніна. Спрабуючы падаглядаць за ёй, атрымлівае халодны адмову. Але, не пакінуўшы спробаў, адпраўляе замужняй жанчыне любоўнае пасланне, пра які пазнае раўнівы муж. Цяпер сумневаў няма - жонка вінаватая і будзе пакараная.
На балі ён падсыпае жонцы яд у марозіва. У трэцім акце Ніна Арбеніна, паміраючы, упершыню ўяўляецца як Настасся Пятроўна. Перад пахаваннем да галоўнага герою падыходзяць князь Звездич і Невядомы, якія абвінавачваюць Арбеніна ў забойстве жонкі. Яны распавядаюць праўду пра бранзалет, і Яўген, не вытрымаўшы ўзрушэнні, вар'яцее.
Забойца ў п'есе выклікае і жаль, і нянавісць. Звыкся чакаць ад лёсу толькі ўдары, ён спрабаваў разглядзець у Ніне той самы выратавальны святло. Але шэраг выпадковых падзей запусціла трагічны механізм, з-за якога герой спачатку забівае сваю апошнюю надзею, а потым сыходзіць у выратавальны змрок вар'яцтва.
У аснове ладу Арбеніна не ляжыць проціпастаўленне дрэннага і добрага. У яго асобы сутыкаецца боскае і д'ябальскае. І хоць герой адкрыты дабру і спрабуе вырвацца з заганнага свету, для яго спробы абарочваюцца трагедыяй.
Яўген Арбеніна ў фільмах
Па матывах твора Лермантава ў 1941 годзе быў зняты савецкі поўнаметражны мастацкі фільм «Маскарад». У чорна-белай экранізацыі Сяргея Герасімава глядач заўважыў знаёмыя дыялогі і цытаты з рамана. Менавіта другая рэдакцыя п'есы легла ў аснову фільма.Галоўную ролю адыграў акцёр Мікалай Дзмітрыевіч Мардвінаў. Крытыкі ацанілі музычнае суправаджэнне карціны. Трывожныя рамансы, вальсы і мазуркі прыўносяць дадатковыя нюансы ў характар персанажаў і іх адносін.
Але фінал гісторыі прымушае задумацца як гледача фільма, так і чытача. Трагічны канец - гэта божае наканаванне або інтрыгі зла? Адказ кожны вызначае самастойна.
цытаты
Я баязлівец - так вам не спалохаць і труса.Жизнь - вечнасць, смерць - толькі імгненне! Усё ясна рэўнасці, а доказаў няма!бібліяграфія
- 1835 - «Маскарад»
- 1836 - «Арбеніна»
фільмаграфія
- 1941 - «Маскарад».