Пачатак сакавіка 2021 года парадавала прыхільнікаў маштабных телесаг стартам паказу на Першым канале расійскага 16-серіна фільма «пануры-рака», знятага паводле аднайменнага рамана пісьменніка і інжынера Вячаслава Шышкова. Стваральнікам телеэпопеи прыйшлося ладна папрацаваць пры пошуку падыходных пад патрабаванні рэжысёра лакацый, падборы рэквізіту і ўладкаванні дэкарацый для розных сцэн. Пра тое, дзе і як праходзілі здымкі серыяла «пануры-рака», - у матэрыяле 24СМИ.
Які напісаў захапляльнае твор аб цяжкай долі сямейства Громава, гісторыя якіх разгортваецца на фоне залатой ліхаманкі канца XIX - пачатку XX стагоддзяў, Вячаслаў Шышкоў паўтара дзесяцігоддзі правёў у сібірскай тайзе ў складзе рознамасных даследчых экспедыцый. Прасякнуўся суровай прыгажосцю мясцовай прыроды і наслухаўся рознамасных апавяданняў, некаторыя з іх у выніку і натхнілі інжынера паспрабаваць уласныя сілы ў пісьменніцкім рамястве.
Як і некалі самому аўтару, групе кінематаграфістаў, які адказваў за здымкі серыяла «пануры-рака», на чале з рэжысёрам Юрыем Марозам прыйшлося прыкласці масу намаганняў, шукаючы месца, якія нагадваюць апісваныя Шышкова ў рамане. Ды яшчэ і такія, каб з-за кожнага куста не тырчалі прыкметы сучаснай цывілізацыі накшталт асфальтавых дарог або тэлеграфных слупоў.
І таму геаграфія здымак апынулася вельмі ўражлівай, якая расцягнулася на большую частку тэрыторыі краіны, а то і якая выходзіць за яе межы.
Суздаль і Кінешма, сталіца і Падмаскоўі, Мінск і Екацярынбург, а таксама глухія тайговыя куткі Урала і Сібіры - усюды пабывалі стваральнікі тэлевізійнай эпапеі, здзейсніўшы за восем месяцаў працы сем экспедыцый (тры з іх - «на прыроду»), у якія нязменна давялося цягнуць не толькі саміх сябе, але і грувасткія баўлы з неабходнай апаратурай.
Таму і на падрыхтоўку пайшоў немалы час - разам са здымкамі, якія пачаліся ў ліпені 2019-га і скончыцца ў студзені 2020 га, увесь цыкл заняў год з лішнім.
Ўскладняла працу і тое, што на кожным новым месцы даводзілася майстраваць дэкарацыі. Прычым часам вельмі сур'ёзныя ў плане аб'ёмаў работы. Так, пад Екацярынбургам, у размешчанай на рацэ Чусавой вёсцы Каменка, кінематаграфісты ў траўні 2019 года прайгралі пасёлак часоў канца пазамінулага стагоддзя. Сабралі бярвеністыя хаты з платамі, млын, мост, студні і лазню. Пабудавалі нават прыстань, якую, на жаль, у красавіку 2020 го знесла паводкай.
У Суздалі кінематаграфісты працавалі на тэрыторыі Спаса-Евфимиева манастыра, дзе знайшліся адпаведныя эпосе творы пабудовы, і ў скверы побач з гарадскімі Гандлёвымі радамі - там дэкаратары да здымак серыяла «пануры-рака» паставілі старадаўнія ліхтары і сабралі ўпісваецца ў стыль пачатку мінулага стагоддзя альтанку. А побач з крамлём - на беразе ракі - арганізавалі развалы, падобныя тым, з якіх некалі гандлявалі пушнінай.
Не абышлі стваральнікі «пануры-ракі» і горача любімую кінематаграфістамі Кінешма. Гарадок са сваімі акуратнымі асабнячка і чароўным выглядам, якія адкрываюцца з тутэйшай набярэжнай, дзіўным чынам прымудрыўся захаваць у сучасным вар'яцкім бегу часу чароўны дух правінцыйнай глыбінкі XIX стагоддзя.
Але цяжкасці з пастаяннымі пераездамі паміж лакацыямі і неабходнасцю будаваць дакладныя дэкарацыі цьмянелі ў параўнанні з праблемамі, што чакалі кінематаграфістаў наперадзе, калі здымкі перабазаваліся бліжэй да тых краях, дзе і разгортваліся падзеі рамана-першакрыніцы. Самымі складанымі апынуліся ўмовы падчас працы на прыродзе, дзе здымаліся эпізоды з рэкамі, - у Сібіры і на Ўрале.
Цяжка прыйшлося, калі працавалі над сцэнай, у якой героі сплаўляліся, з цяжкасцю пераадольваючы парогі, па бурнай рацэ, роля якой згуляла уральская Исеть. Шасціметровую лодку даводзілася дастаўляць да берага на аўтамабілі, а потым з асцярожнасцю спускаць на паўсотні метраў непасрэдна да месца здымак.
А потым артыстам патрабавалася яшчэ на ёй і плыць, працягваючы трымацца ў вобразе. Валтузні было столькі, што часам за цэлы светлавы дзень ўдавалася ў лепшым выпадку зрабіць усяго пару дубляў.
І гэта з улікам таго, што ў той мясцовасці падабраныя здымачнай групай лакацыі аддзялялі ад бліжэйшых населеных пунктаў па паўтары-дзве сотні кіламетраў тайгі. І да месца здымак чарговага эпізоду яшчэ неабходна было даставіць людзей, харчы, тэхніку і патрабаванае абсталяванне. Зрэшты, рэжысёра і астатніх не занадта зьбянтэжылі падобныя складанасці ў працэсе, бо важней было тое, што гледачы змогуць ўдосталь нацешыцца маляўнічымі краявідамі сапраўднай дзікай прыроды.
На шчасце, сучасныя тэхнічныя навіны дазвалялі прыкметна спрашчаць працу. Так, цудоўныя ў сваім зачараванні кадры застаўкі, якая папярэднічае пачатак кожнай серыі, здымалі пад Краснаярскам, на рацэ Мане, з выкарыстаннем Дронов, да дапамогі якіх звярталіся і на Исети. Па словах рэжысёра, у мінулым так зняць не атрымалася б - элементарна не сабралі б неабходнай колькасці верталётаў, у той час як Дронь выдатна справіліся з задачай.
Рэзідэнцыю Прохара Громава літаральна збіралі па кавалачках. У размешчаных пад Мінскам Смалявічах, на натурной пляцоўцы «Беларусьфільма», кінематаграфісты знайшлі пейзажы, у якія ідэальна ўпісваліся дэкарацыі маёнтка. Мясцовае возера вырашылі ператварыць у сібірскую рэчку, узьвёўшы на беразе паблізу баракі і капальнях. Не забыліся пабудаваць і гарманічна дапоўніла пейзаж дамбу.
Завод і пільню, якія належаць сям'і галоўных герояў твора, пабудавалі і знялі на Ўрале. А роля самога маёнтка, унутраныя памяшканні якога здымалі ў студыйных павільёнах, згуляла падмаскоўная сядзіба Середниково.
Запамінаецца з першага погляду дзякуючы сваёй непаўторнай форме вежу, якую Прохар у кнізе выбудаваў вышынёй з 30-павярховы дом, каб аглядаць тайгу на дзясяткі кіламетраў вакол, стварылі з дапамогай кампутарнай графікі, а затым гарманічна ўпісалі ў асяроддзе.
Такі роскід месцаў здымак, аднак, не прывёў да таго, што ў гледача ствараецца ўражанне разнароднасці пейзажаў. Наадварот, дзякуючы кампутарным эфектам і пісьменнаму мантажы усё «раскіданае» па Расіі і Беларусі маёнтак ўспрымаецца як адзінае цэлае і глядзіцца цалкам пэўна і кампактна.
Варта адзначыць, што на ўсіх адабраных для здымак пляцоўках кінематаграфістам прыходзілася з'яўляцца не па адным разе. Напрыклад, у Суздаль група заязджала ў самым пачатку працы, у ліпені, а потым вяртаўся ўжо ў кастрычніку і снежні 2019-га. Аналагічная карціна была і са Смалявічамі, куды пасля захаваныя восеньскіх відаў кінематаграфісты зноў наведаліся ўжо зімой.
Дарэчы, кажучы пра зіму, не атрымаецца абыйсці бокам і такі момант, як капрызы прыроды, з якімі давялося сутыкнуцца стваральнікам серыяла падчас працы над праектам. Здавалася, што прырода вырашыла самай нахабнай выявай пасмяяцца над усімі надзеямі і спадзяваннямі здымачнай групы, прымушаючы ісці на разнастайныя хітрыкі і шукаць арыгінальныя рашэнні там, дзе ў ідэале ўсе абавязана атрымацца было натуральным шляхам.
Так, падчас працы на ўральскай натуры часта здараліся разнастайныя накладкі: напрыклад, кінематаграфісты з раздражненнем сустракалі ясныя пагодлівыя дзянькі з 30-градуснай спякотай, паколькі як раз у той перыяд былі запланаваны здымкі эпізодаў з дажджом. І таму непагадзь стваралі самастойна пры дапамозе разнастайнай тэхнікі, каб не зацягваць працэс.
Не парадавала і зіма, выдаюць у тым сезоне на здзіўленне бясснежнай. І ў выніку замест таго, каб спадзявацца на раптоўныя змены надвор'я і багатае выпадзенне ападкаў, даводзілася выкарыстоўваць штучны снег. Таму ўсе гурбы ў 16-серыйнай стужцы створаны зусім не магутнымі сіламі прыроды, а тэхнічным геніем чалавека.
На заканчэнне размовы аб тым, як праходзілі здымкі серыяла «пануры-рака», варта згадаць, што стваральнікі карціны з усім намаганнем падыходзілі не толькі да падбору падыходных для пераносу на экран месцаў, але і да стварэння адпаведнага рэаліям рэквізіту. Пачынаючы з касцюмаў, немалая частка якіх шылася ўручную, і аўтамабіляў, якія давялося пазычаць у музеяў, заканчваючы аўтэнтычнай часу ежай.