Гісторыя персанажа
Віця Малееў - галоўны герой аповесці Мікалая Мікалаевіча Носава. Чацвёртакласнік, які зведвае цяжкасці з арыфметыкай, сутыкаецца з цяжкасцямі ў школе. Разам з сябрам Косцем Шышкіным пазнае, што не бывае толькі сваіх праблем - агульнымі намаганнямі выпраўляецца ўсё.Гісторыя стварэння персанажа
Аўтар павучальных апавяданняў праз радкі ў кнізе трансляваў падрастаючаму пакаленню непахісныя каштоўнасці. Кожнае з твораў Мікалая Носава напоўнена глыбокім сэнсам: важна не падманваць, слухаць бацькоў, паважаць старэйшых, старанна вучыцца і сябраваць з аднагодкамі.
Такія простыя для дарослых і складаныя для маленькіх чытачоў рэчы «тата Нязнайкі» ўмела упісвае ў сюжэт так, каб аўдыторыя самастойна вылучаць з яго галоўнае. Многія апавяданні аўтара і сёння вывучаюць у школьнай праграме.
«Віця Малееў у школе і дома» - аповесць, апублікаваная ў 1951 годзе ў часопісе «Новы свет». І толькі праз 2 гады, пасля таго, як твор атрымала поспех, было вырашана аформіць яго ў асобную кнігу.
Тады Мікалай Носаў сеў за рэдагаванне - тэкст быў ім перапрацаваны 30 разоў, а пасля пераведзены на 23 мовы.
Поспех «Віці Малеева» тлумачыўся тым, што сюжэт адпавядаў сітуацыі, якая ў дзіцячай літаратуры 50-х гадоў XX стагоддзя накіраванасці. Працоўная дзейнасць навучэнцаў ставілася вышэй за ўсё. Канцэпцыя «школьнай аповесці» знайшла адлюстраванне на старонках кнігі Носава і атрымала развіццё ў яго далейшай творчасці.
Патэнцыял пісьменніка, яго падыход да мастацкага раскрыцця працэсу навучання адзначыў сам Сталін. Пасля публікацыі «Віці Малеева ў школе і дома" Мікалая Мікалаевіча выклікаў рэдактар дзіцячага выдавецтва «Детгиз», папярэдзіўшы, што Іосіф Вісарыёнавіч будзе чытаць тэкст. Канстанцін Піскуноў папрасіў уключыць у сюжэт імя кіраўніка СССР, але гэта патрабаванне аўтар так і не выканаў. Тым не менш ў 1952 годзе Носаў атрымаў Сталінскую прэмію трэцяй ступені.
Змест кнігі не адлюстроўвала нічога дзіўнага для тых гадоў: піянерскія зборы, дружныя класы, маральныя размовы выкладчыка з выхаванцамі. Тым твор і было цікава - чытачы пазнаёміліся са звычайнымі хлапчукамі і дзяўчынкамі, з такой жа жыццём і такімі ж праблемамі.
Талент пісьменніка праявіўся ў тым, што ён паказаў аўдыторыі сімпатычных герояў, ня пазбаўленых недахопаў. А яшчэ прадэманстраваў матывы непрыстойных учынкаў і падказаў правільны шлях для выпраўлення.
Літаратурных персанажаў Мікалай Носаў спісваў з рэальных рабят. Дакладна невядома, ці быў прататып у Віці Малеева. Але аднойчы мужчына атрымаў ліст ад хлопчыка з такім жа імем і прозвішчам. У паведамленні малады чалавек пацікавіўся ў пісьменніка, адкуль таго вядомыя гісторыі з яго жыцця.
Такое супадзенне невыпадкова, бо аўтар быў назіральнікам і цікавіўся дзіцячай псіхалогіяй. Кожная сітуацыя, якая знайшла развіццё ў кнізе, магла адбыцца з кожным. Чытачы бачылі на старонках падзеі з рэальнасці, а не казку.
Вобраз і біяграфія Віці Малеева
Гісторыя галоўнага героя пачалася з таго, што ён не выканаў дадзенае класнаму кіраўніку Вользе Мікалаеўне абяцанне падцягнуць арыфметыку летам. Таму з першых жа урокаў стаў адставаць ад аднакласнікаў.
Да таго ж, новенькі - Косця Шышкін - не спрыяў таму, каб Віця рупліва вучыўся. Пасябраваўшы, хлопчыкі сталі больш часу траціць на забаўляльныя заняткі, нават не імкнучыся павысіць акадэмічную паспяховасць.
Гэта не засталося незаўважаным у школьным калектыве. З хлопцамі спрабавалі размаўляць і аднакласнікі, і настаўніца. Больш за тое, іх адхілілі ад грамадскай дзейнасці, не дапускалі да спартыўных гурткоў і не давалі ўдзельнічаць у пастаноўцы «Руслана і Людмілы». Дарэчы, «адсталыя» працівіліся такому вымоваў і нават пашылі касцюм каня, у якім ўпотай выйшлі на сцэну, калі ішоў ўрывак «Бой Руслана з галавой».
Чацвёртакласнік зразумеў, што справа набывае сур'ёзны абарот, калі стаў атрымліваць па арыфметыцы адны двойкі. Але пры гэтым хлопчык ня быў дурны. Яму не хапала сілы волі, каб прымусіць сябе дагнаць прапушчаны матэрыял.
Да 9-й чале падлетак зрабіў над сабой высілак і прыйшоў пагаварыць з Вольгай Мікалаеўнай. Настаўніца прысароміла Віцю, параіўшы таго браць прыклад з выдатнікаў, а не з двоечніка Шышкіна. А паваротным момантам у школьнай біяграфіі Малеева стала тое, што з-за яго і сябра клас стаў адставаць па паспяховасці ад іншых.
Галоўны герой вырашыў, што далей так працягвацца не можа. Ён прыйшоў дадому і сеў вырашаць задачы - пра арэхі і пра сякеры. Але ні адна яму не далася. Тады чацвёртакласнік зазірнуў у падручнік да малодшай сястры Абліччы, якая вучылася ў 3-м класе, з жахам адзначыўшы, што і гэтыя прыклады яму не пад сілу.
Тады Віця зразумеў, што трэба многае дагнаць па праграме, каб выправіць ацэнкі. З гэтага дня паспяховасць падлетка стала падвышацца. Але адначасова з гэтым у Косці Шышкіна сітуацыя станавілася ўсё горш.
Хлопчык перастаў хадзіць на заняткі, баючыся прызнацца маці ў двойках і прагулу. Чацвёртакласнік ж ужо не адважваўся распавесці дарослым праўду і прыкрываў аднаго. Малееў адчуваў, што паступае няправільна і робіць Костка толькі горш.
Калі падман раскрыўся, галоўнаму герою было сорамна, што той казаў няпраўду настаўніку аб міфічнай хваробы Шышкіна. Цяпер, калі Косця вярнуўся ў школу, Віця вырашыў падцягнуць яго па рускай мове.
Хлопчык кожны дзень прыходзіў дадому да аднаго і змагаўся з яго лянотай і адсутнасцю сілы волі. Паступова ацэнкі сталі лепш, а дадатковай матывацыяй стаў допуск у баскетбольную секцыю. Для былога прагульшчыка Косці самым шчаслівым стаў момант, калі яму паставілі запаветную чацвёрку па рускай мове. А да канца года абодва вучні сталі выдатнікамі.
Галоўная думка гэтага твора для дзяцей заключаецца ў тым, што дзеля атрымання выніку трэба старацца. Абодва героя дазволілі сабе адстаць ад іншых у вучобе. І для таго, каб дагнаць матэрыял, мала было жадання - патрабавалася яшчэ і ўпартасць, і штодзённая праца.
Вялікую дапамогу ў дасягненні мэты аказала дружба - сапраўдная, калі паступаюць так, як будзе лепш, нават калі пры гэтым даводзіцца распавядаць праўду пра памылковасьці хваробы. Дзякуючы згуртаванасці рабят, іх ўзаемадапамозе і падтрымцы фінал аповесці апынуўся станоўчым.
Віця Малееў ў фільмах
У працяг поспеху творы ў 1954 годзе выйшаў фільм у жанры сямейнай камедыі пад назвай «Два сябра». Галоўных герояў выканалі акцёры Леанід Крауклис (Віця) і Уладзімір Гуськов (Косця).Экранізацыя мае шэраг адрозненняў ад кніжнага арыгінала, у тым ліку прысутнасць у класе дзяўчынак. Але сутнасць аповесці цалкам адбілася ў кінастужцы: кожны падлетак імкнецца да зменаў, паляпшэнню ацэнак і фарміраванні цвёрдай волі.
Характарыстыка літаратурных прататыпаў знайшла сваё ўвасабленне на экранах. Нягледзячы на адмоўныя ўчынкі, кожны з хлопчыкаў выклікае спачуванне, а не асуджэнне.
Цікавыя факты
- Віктар Эйсымонт, рэжысёр фільма, здымаў карціну на базе маскоўскай школы № 327.
- Для Леаніда Крауклиса гэтая праца стала адзінай у кінакар'еры.
- «Віця Малееў у школе і дома» - такую назву ўзяла для сябе музычная група Антона Слепакова ў 1991 годзе.
- «Выпадкова мне за яе Сталінскую прэмію прысудзілі!» - цытата Мікалая Носава, якая дэманструе, што сам пісьменнік не лічыў твор годным высокіх узнагарод
бібліяграфія
- 1951 - «Віця Малееў у школе і дома»
Фільмаграфія.
- 1954 - «Два сябра»