біяграфія
Вера Іванаўна засулічамі была пісьменніцай і публицисткой, народницей і актыўная дзяячка рэвалюцыі. Аднак на старонках гісторыі яна запомнілася заснавальніцай палітычнага тэрору, метады якога пасля сама ж крытыкавала.Дзяцінства і юнацтва
Вера нарадзілася ў Смаленскай губерні, у маленькай вёсачцы пад назвай Міхайлаўка, 27 Ліпеня 1849 года. У сям'і, акрамя яе, яшчэ было дзве дачкі. Збяднелыя дваране, палякі па нацыянальнасці, ледзь зводзілі канцы з канцамі. А калі памёр бацька будучай рэвалюцыянеркі Іван Пятровіч, маці вырашыла аддаць адну дачку да заможным сваякам.
Хоць у мемуарах грамадскай дзяячкі сітуацыя выглядала не зусім так. Звяртаючыся да ўспамінаў пра жыццё ў Бяколово, жанчына пісала пра няні Міміно. Тая выхоўвала яе двух родных цётак і дзядзьку. Калі яны падраслі, паўстала пытанне аб яе мэтазгоднасці знаходжання ў доме Макуличей.
Становішча сям'і патрабавала прысутнасці служанкі, Міміно ж хацела клапаціцца пра дзяцей. Так і вызначыўся лёс дзяўчынкі, якая трапіла ў поўнае распараджэнне Багабаязнае прыслугі.
Гэты перыяд дзяцінства пазней народница апіша словамі «сон кругам глыбокі». Мернае і нават млявая жыццё ёй не падабалася. Міміно прымушала выхаванку вучыць малітвы, хадзіць у царкву і ёсць посную ежу. Тая пакорліва вынікала наказ, хоць не бачыла сэнсу ў гэтым.
Вялікае ўражанне на яе зрабіла Евангелле. Шмат дзяўчынка разважала аб вечнасці і Збаўцы, але, пасталеўшы, зусім адмовілася ад Бога. Ўласная зямная жыццё здавалася ёй бясконцай. Часам нават шкадавала, што нарадзілася не хлопчыкам, паколькі марыла пра вялікую барацьбе, прагна чытала пра подзвігі ў старадаўніх вершах.
У Бяколово дзяўчынка так і не стала сваёй. Растанне з малой радзімай далося на здзіўленне лёгка. Вера палюбіла гэтае месца, але прагнула большага. У 17 гадоў дзяўчыну адправілі ў маскоўскі пансіянат.
Засулічамі рыхтавалася стаць гувернанткай. У 1867 годзе адправілася пакараць Санкт-Пецярбург, маючы на руках дыплом хатняй настаўніцы. Але надзеі выпускніцы не апраўдаліся - без вопыту работы і рэкамендацый яе ніхто не хацела браць у сям'ю.
Таму дзяўчына ўладкавалася да сусветнага суддзі ў якасці пісара ў Серпухаве. Праз год Веру пацягнула назад у сталіцу. У Маскве стала переплетчицей кніг, што дало ёй доступ да навуковых прац. З зачараваннем яна занялася самаразвіццём. Тады ж канчаткова зацвердзілася ў жаданні дзейнічаць на карысць народа і краіны.
Асабістае жыццё
Жанчына, аддалая ўсё дзеля вялікай ідэі, так і не нарадзіла дзяцей. Дакладна вядома, што яна складалася ў рамантычных адносінах з паплечнікам і аднадумцам Львом Рыгоравічам Дейч. Але афіцыйнага шлюбу паміж імі не было.
Яна мала надавала ўвагі асабістым жыцці, аддаўшы сэрца народнаму руху, аднак прысвяціла даволі шмат старонак сябру Дзмітрыю Аляксандравічу Клименцу. Менавіта ён паўплываў на рашэнне актывісткі з'ехаць за мяжу.
З зачараваннем мужчына расказваў рэвалюцыянерцы аб неверагоднай прыродзе і велічных гарах гэтага месца. Засулічамі вырашылася пакінуць радзіму. Чатыры месяцы правялі яны разам. Пазней жонка Клименца Ганна Эпштейн (Анка) сказала, што муж пашкадаваў Веру і вырашыў яе «палячыць гарамі».
Хадзілі чуткі пра тое, што Вера і палітвязень Аляксей Багалюбаў (Архіп Пятровіч Емяльянаў) складаліся ў любоўных адносінах. І толькі таму жанчына здзейсніла тэрарыстычны акт, паспрабаваўшы забіць Фёдара Трепова. На самай справе гэтыя людзі нават не былі адзін з адным знаёмыя.
дзейнасць
Яшчэ да сустрэчы з Сяргеем Генадзьевічам Нячаевым дзяўчына паспела пабываць у некалькіх рэвалюцыйных гуртках. Пасля знаёмства з лідэрам «Народнай расправы» засулічамі трапіла пад яго ўплыў. Мужчына разглядзеў у Веры немалы патэнцыял і спрабаваў далучыць яе да змоўніцкай арганізацыі. Аднак тая адпрэчвала падобныя прапановы, лічачы ідэі настаўніка фантастычнымі.
Зрэшты, гэта не перашкодзіла дзяўчыне пакінуць Нячаеву свой паштовы адрас. Такая промах каштавала ёй волі. Справа ў тым, што Сяргей Генадзевіч выкарыстаў яго для перасылкі нелегальнай карэспандэнцыі. Адбыўшы 2-гадовае зняволенне з-за гэтых лістоў, народница зноў была арыштаваная і на гэты раз адпраўлена ў ссылку ў Цвер.
Вызваліўшыся, Вера пераехала ў Харкаў і вырашыла пачаць новае жыццё, хоць і пад пільным наглядам паліцыі. Засулічамі скончыла курсы акушэрак, але рэвалюцыйныя ідэі не пакідалі яе. Першая арганізацыя, у якую яна ўступіла, называлася «Паўднёвыя бунтары». Затым, пасля вяртання ў Санкт-Пецярбург, засулічамі ўладкавалася на працу ў друкарню, цесна звязаную з «Зямлёй і воляй».
Будучы ўдзельніцай гэтай нелегальнай групоўкі, яна і здзейсніла злачынства, якое праславіла яе і на радзіме, і за мяжой. Рэвалюцыянерка зрабіла два стрэлы з рэвальвера ў кіраўніка горада Санкт-Пецярбурга Фёдара Трепова, які загадаў палітвязня Багалюбава высячы розгамі, і гэта пры ўмове забароны цялесных пакаранняў.
Судовы працэс, які вёўся над засулічамі, увайшоў у гісторыю. Абарона ў асобе адваката Пятра Аляксандрава была фенаменальная - таленавіты юрыст звярнуўся да прысяжным з прамовай, у выніку якой выклікаў абурэньне не ў бок якая здзейсніла замах на забойства, а ў дачыненні да самога Трепова.
Суд вёў малады і бескампрамісны Анатоль Коні. Задаўшы 3 пытанні прысяжным, перш чым тыя адышлі на нараду, ён падштурхнуў іх да вынясення апраўдальнага прысуду. Так і здарылася - публіка качала на руках адваката, а не верачы ў вызваленне арыштантку была адпушчаная і перавезена ў штаб-кватэру, дзе і пазнаёмілася з Клименцом.
Дарэчы, навіна аб апраўданні абвінавачванай ускалыхнула ўсю верхавіну. Ужо на наступны дзень быў аддадзены загад паўторнага арышту. Крымінальная справа аднавілася, але сябры дапамаглі засулічамі з'ехаць за мяжу і пазбегнуць паўторнага заключэння. Гэтыя дзеянні пасля ідэнтыфікавалі як тэракт, які стаў адпраўным пунктам рэвалюцыйных рухаў у Расіі.
У Швейцарыі жанчына далучылася да групы «Вызваленне працы». У 1879 году разам Львом Дейч і Георгіем Пляханавым стаяла ля вытокаў «Чорнага перадзелу». Выпрабоўваючы рэальную пагрозу паўторнага арышту, яна з'ехала ў Парыж, дзе карэнным чынам пераасэнсаваць погляды і стала прапаведаваць марксізм.
У эміграцыі Вера займалася перакладамі работ Фрыдрыха Энгельса, друкавала артыкулы і займалася навуковай працай. У Жэневе прапагандавала ідэі апазыцыйнай «Чорнага перадзелу» «Народнай волі», якой у той час кіравала Соф'я Пятроўская. Вярнуўшыся на радзіму, актывістка пазнаёмілася з Уладзімірам Леніным, стала рэдактарам газеты «Іскра».
смерць
Чалавек, які браў актыўны ўдзел у лёсе краіны, пад канец жыцця адчуваў велізарнае расчараванне. Кастрычніцкая рэвалюцыя, на думку Веры, ня прынесла нічога добрага для Расеі.Перад смерцю засулічамі паддалася на ўгаворы сяброў і паспрабавала пісаць мемуары. Сёння яны сабраны ў асобную кнігу і ўяўляюць сабой адрывістыя ўспаміны з насычанай біяграфіі народницы.
У 1919 годзе ў пакоі жанчыны ўжо сталага ўзросту здарыўся пажар. Прытулілі марксистку чужыя людзі, а праз некалькі месяцаў, 8 мая, грамадская дзяячка памерла. Прычынай смерці стала запаленне лёгкіх. Магіла публицистки знаходзіцца на Литераторских мастках Волкава могілак.
бібліяграфія
- 1889 - «Нарыс гісторыі Міжнароднага таварыства працоўных»
- 1889 - «Жан-Жак Русо. Вопыт характарыстыкі яго грамадскіх ідэй »
- 1893 - «Вальтэр. Яго жыццё і літаратурная дзейнасць »
- 1903 - "Пра што кажуць нам ліпеньскія дні?»
- 1907 - «Зборнік артыкулаў"
- 1919 - «Успаміны пра замах на Трепова»
- 1919 - «Успаміны»
- 1921 - «Рэвалюцыянеры з буржуазнай асяроддзя»