біяграфія
Юрый Дзмітрыеў - краязнаўца, гісторык, праваабаронца. Вядомы як кіраўнік аддзялення «Мемарыялу» у Карэліі, арганізатар масавых пахаванняў расстраляных у перыяд савецкіх палітычных рэпрэсій. Рэзананснае крымінальная справа, у якім даследчык выступаў абвінавачаным, выклікала пільную ўвагу да яго асабістага жыцця, біяграфіі і дзейнасці.Дзяцінства і юнацтва
Юрый Аляксеевіч Дзмітрыеў нарадзіўся ў Петразаводску 28 студзеня 1956 году. Першапачаткова хлопчык выхоўваўся ў дзіцячым доме, і пра яго біялагічных бацькоў нічога не вядома. Ва ўзросце паўтары гадоў маляняці ўсынавіла сям'я ваеннага, былога франтавіка, які служыў у ГДР. Дзяцінства Юрыя прайшло ў раз'ездах па гарнізонах.
З прыёмнымі бацькам і маці карэльскага даследчыка звязваюць толькі прыемныя ўспаміны. Самым дрэнным перыядам у жыцці ён называе люты 2000-га, калі адзін за адным памерлі яго прыёмныя бацькі.
Скончыўшы школу, юнак паступіў медыцынскае вучылішча, збіраючыся стаць фельчарам, але да канца навучанне так і не прайшоў. Некаторы час малады чалавек працаваў у лазнева-пральны камбінат слесарам, затым начальнікам качагараў ў жыллёвым кааператыве, вадзіў экскурсіі па карэльскіх лясах.
Па дадзеных прэсы, у маладосці мужчына 2 гады адбываў турэмны тэрмін за бойку. З 1988-га ён як прадстаўнік апазіцыйнага руху «Народны фронт Карэліі» стаў памочнікам дэпутата Міхаіла Зянько. У рамках рабочай дзейнасці Юрыю Аляксеевічу аднойчы давялося наведаць выпадкова выяўленае пахаванне.
З гэтага моманту пачаўся новы этап прафесійнай жыцця гісторыка: ён стаў займацца пошукамі, каб скласці рэгіянальную летапіс перыяду рэпрэсій.
Асабістае жыццё
Юрый Аляксеевіч быў двойчы жанаты. Ад першага шлюбу ў яго ёсць двое дзяцей, Кацярына і Ягор, у другім з'явілася прыёмная дачка Наташа. Пасля апошняга разводу даследчык не звязваў сябе сямейнымі вузамі, але вядома, што на момант першага арышту ў яго была грамадзянская жонка Ірына. Таксама ў краязнаўцы падрастаюць унукі Даніл і Соф'я.Ўзяць дзіця з дзіцячага дома гісторык лічыў сваім абавязкам і абавязкам перад людзьмі, якія яго выхавалі. Дачка Дзмітрыеў забраў у верасні 2008-га з вясковага прытулку, у якім, дарэчы, працавала яе бабуля.
Першы час дарослыя падтрымлівалі адносіны, але затым зносіны спынілася. Дарэчы, маці дзяўчынкі пазбаўленая бацькоўскіх правоў, а чацвёра іншых яе дзяцей таксама жывуць з новымі бацькамі. Пасля заключэння прыёмнага бацькі ў канцы 2016 го Наташу адправілі назад у родную сям'ю.
дзейнасць
Заняўшыся даследаваннямі, краязнаўца разам з кіраўніком мясцовага аддзялення «Мемарыял» удзельнічаў у складанні спісаў расстраляных у Карэліі.
У 1997 годзе вышук месцазнаходжання пахаванняў і дэталёвае вывучэнне механізму сталінскіх рэпрэсій прывялі Юрыя ў лясную ўрочышчы пад Мядзвежагорск, званае Сандармохом. Крыху пазней ім былі выяўленыя аналагічныя месцы ў Чырвоным бары пад Петразаводскам, могілкі Беломорканала (8-ы шлюз), магілы на Салаўках.
Аб адкрыцці хутка стала вядома на міжнародным узроўні, да таго ж пашукавікі выявілі сярод ахвяраў шмат замежнікаў. З часам на ўсіх знойдзеных могілках адкрылі мемарыялы, праводзілі экскурсіі. Па патрабаванні Дзмітрыева ў дзень пачатку Вялікага тэрору, 5 жніўня, у гэтых месцах сталі праводзіць Міжнародныя дні памяці.
У 1999-м Юрый Аляксеевіч выпусціў першую друкаваную працу «Месца растрэлу - Сандармох». У ёй выкладзены спіс загінуўшых Салавецкіх вязняў і ўспаміны іх нашчадкаў.
У 2016 годзе з'явілася версія пра тое, што ва ўрочышчы пахаваныя зусім не мірныя грамадзяне, асуджаныя падчас рэпрэсій, а палонныя савецкія чырвонаармейцы, забітыя фінамі.
Гісторык патрабаваў доказнай базы гэтай тэорыі, але з фактамі ў яго апанентаў аказалася туга. Тым не менш у 2018-м у Сандармохе правялі раскопкі пад кіраўніцтвам Расійскага ваенна-гістарычнага таварыства (РВИО). Адказныя асобы заявілі тады, што знайшлі парэшткі савецкіх ваенных і рэшткі гільзаў ад фінскага зброі.
крымінальная справа
Карэльскі даследчык прызнаваўся старэйшай дачкі, што і за ім можа хутка прыехаць «чорны варанок". Краязнаўца неаднаразова атрымліваў пагрозы з патрабаваннем згарнуць дзейнасць, але не пайшоў на падставе ў злоснікаў. Таксама ён меркаваў, што ў хаце ёсць праслухоўванне.У снежні 2016 го падазрэнні «мемориальца» пацвердзіліся: да яго наляцела з праверкай аператыўная група. Нагодай паслужыла ананімная заява, а доказамі - 9 фота аголенай дачкі з дзіцячага «дзённіка здароўя». Да ананімцы, дарэчы, было прыкладзена раздрукаваных адно з іх.
Пратакольныя здымкі дзяўчынкі, названыя СМІ «шакавальнымі», прыёмны бацька рабіў на працягу некалькіх гадоў, каб прад'явіць органам апекі. Прэцэдэнт у сям'і Дзмітрыева ўжо быў: дзіцячы сад, які наведвала Наташа, адпраўляў выхаванку на агляд слядоў збіцця. Медыцынская экспертыза паказала тады, што «велізарныя сінякі» - рэшткі ад зробленых гарчычнікаў.
Пакуль ішлі разбору, карэльскі краязнаўца заставаўся пад вартай. У выніку следчых мерапрыемстваў яго абвінавацілі ў вырабе парнаграфічных матэрыялаў і захоўванні зброі. Старое непрыдатнае стрэльбу гісторык калісьці забраў у дзяцей і пакінуў у сябе да высвятлення. Арышт даследчыка працягнулі да суда.
У следства было адкрыта мала доказаў для раскруткі справы, а заключэння, якія прадаставіла абвінавачванне суду, былі далёкія ад прафесійных. Нягледзячы на зацягванне працэсу, у чэрвені 2017-га баку абароны ўдалося запрасіць экспертаў, якія пацвердзілі, што псіхосексуальной расстройстваў у падследнага няма, а канфіскаваныя фатаграфіі нельга кваліфікаваць як порнаматэрыялы. Да таго ж факт іх распаўсюду так і не даказалі.
У студзені 2018 года Юрыя Аляксеевіча вызвалілі, забараніўшы пакідаць горад. У красавіку з яго знялі абвінавачанне ў вырабе парнаграфіі, пакінуўшы эпізод з захоўваннем зброі. Дзмітрыеву належыла 3 месяцы пакарання з улікам знаходжання пад следствам.
Праз 2 месяцы Вярхоўны суд Карэліі адмяніў апраўдальны прысуд. Новае расследаванне ініцыявала родная бабуля Наташы, падаўшы заяву ў Следчы камітэт. Гісторыка зноў накіравалі пад арышт, прад'явіўшы парушэнне падпіскі аб нявыездзе. Краязнаўца выбіраўся з горада на могілках, што расцанілі як спробу ўцёкаў.
Юрый Дзмітрыеў зараз
У пачатку 2020 года друк выйшла другая кніга Дзмітрыева «Месца памяці - Сандармох» пра мемарыяле ахвяр палітычных рэпрэсій. У яго ўвайшлі нарысы, фатаграфіі, апавяданні пра загінулых і гіпотэзы, якія ўзніклі вакол пахавання.
У ліпені 2020 года Петразаводскі гарадскі суд прызнаў даследчыка вінаватым у частцы справы аб гвалтоўных дзеяннях сэксуальнага характару, але апраўдаў па астатніх эпізодах. Згодна з вынесенай прысуду арыштаванаму меўся быць турэмны тэрмін у 3,5 гады. Віну Юрый Аляксеевіч не прызнаў.
У верасні 2020 го Вярхоўны суд Карэліі змяніў вынесенае раней рашэнне і адмяніў яго апраўдальны падзел. Зараз Дзмітрыеў прыгавораны да пазбаўлення волі на 13 гадоў у калоніі строгага рэжыму. Прыхільнікі асуджанага збіраюцца падаць апеляцыю ў Трэці касацыйны суд Санкт-Пецярбурга і звярнуцца ў Еўрапейскі суд па правах чалавека.