біяграфія
Хоць у фільмаграфіі Мікалая Смарчкова няма галоўных роляў, акцёр лічыў сябе шчаслівым чалавекам. Артыст пражыў доўгае жыццё і не толькі рэалізаваў дзіцячую мару пра здымкі ў кіно, але і зняўся ў карцінах амаль усіх знакамітых савецкіх рэжысёраў другой паловы XX стагоддзя - Сяргея Герасімава і Міхаіла Калатозова, Рыгора Чухрая і Івана Пырьева, Андрэя Тарковского, Сяргея Бандарчука і Эльдара Разанава .Дзяцінства і юнацтва
Будучы акцёр нарадзіўся 9 жніўня 1930 года ў вёсцы Іванькова, пад Суздалем. Зараз малая радзіма Смарчкова ўваходзіць у Гаўрылава-пасадскія раён Іванаўскай вобласці.
Мікалай - малодшы з пецярых дзяцей сялян Гаўрылы Іванавіча і Пелагеі Мацвееўны. Калі хлопчыку было 3 гады, сям'я Смарчкова пераехала ў рабочы пасёлак Оргтруд, цяпер які ўваходзіць у склад горада Уладзімір. Па ўспамінах Мікалая Гаўрылавіча, бацька не захацеў жыць і працаваць у Іванькова пад пачаткам старшыні калгаса, якім стаў самы бесталковы селянін вёскі Яўлампія.
Спачатку Смарчкова знялі паверх у двухпавярховым доме, пажылы гаспадар якой надвячоркам чытаў пастаяльцам кнігі ўслых. Маленькі Коля рыдаў над лёсамі герояў твора Дзмітрыя Мамчын-Сібірак «зімоўе на халадзец». Праз год пасля пераезду ў Оргтруд Смарчкова пабудавалі свой дом, завялі парсючкоў, карову і конь. Гаўрыла Іванавіч і Пелагея Мацвееўна змаглі даць дзесяцігадовае адукацыю ўсім дзецям, а трое з атожылкаў, уключаючы Мікалая, скончылі ВНУ.
У кінематограф будучы акцёр закахаўся пасля першага ж фільма, убачанага ў фабрычным клубе, куды хлопчыка ўзяў старэйшы брат Ваня. А вось самадзейны тэатр, дзе гуляў Іван, не толькі не спадабаўся Колю, але нават напалохаў малодшага сына сялянскай сям'і.
У 1944 годзе Мікалай, які вучыўся ў 7-м класе, напісаў ліст, у якім расказаў пра мару стаць зоркай экрана. Хоць школьнік ўказаў адрас амаль як герой аповеду Антона Чэхава «Ванька» - «Масква, інстытут, дзе вучаць на кінаакцёраў», - Смарчкова прыйшоў адказ, падпісаны прафесарам ВДІКа Львом Куляшовым. Рэжысёр фільмаў «Вялікі суцешнік» і «Клятва Цімура» напісаў юнаму жыхару Уладзімірскай вобласці, што для рэалізацыі мары трэба скончыць 10 класаў, падрыхтавацца да творчага конкурсу і іспытаў па гуманітарных прадметах. Натхнёны адказам Коля, перш які вучыўся на адны пяцёркі, закінуў заняткі фізікай і матэматыкай.
Хоць бацькі насцярожана паставіліся да рашэння малодшага сына стаць артыстам, яны пасля выпускных экзаменаў не толькі адпусцілі Мікалая ў Маскву, але і экіпіявалі сына. Бацька купіў абітурыенту пінжак у сельпо, а маці пашыла кашулю з пярэстага паркалю.
Свежеобретенный маскоўскі сябар параіў Мікалаю падаць дакументы не толькі ў ВГIК, але і ў ГІТІС, дзе дама-педагог на кансультацыі парэкамендавала Смарчкова пазбавіцца ад Окан і на іспытах распавядаць байку і чытаць вершы, гледзячы ў вочы камісіі. Ць ўсесаюзную кузню кінакадр сялянскі сын паступіў з першай спробы, але ад волжскага гаворкі пазбавіўся толькі да канца першага семестра.
Настаўнікамі ураджэнца Іванькова ў Вгiке былі Сяргей Герасімаў і Тамара Макарава. На адным курсе са Смарчкова вучыліся Мікалай Рыбнікаў і Ала Ларыёнава, Ніна Меньшыкава і Клара Румянова, якая сыграла ў дэбютнай стужцы Мікалая «Сельскі лекар» жонку яго персанажа - паштальёна Жэні Струкава.
фільмы
Пасля абароны Смарчкова дыплома на выдатна старшыня экзаменацыйнай камісіі Іван Пырьев запрасіў што мільгае талентам выпускніка ў свой маючы адбыцца фільм «Іван Грозны» на адну з галоўных роляў - ліцейніка Андрэя Чохова. Аднак змены кіраўніцтва Міністэрства культуры карціну закрыла. Мікалай ўсё-ткі зняўся ў Пырьева, згуляўшы ў эпізодзе стужкі «Выпрабаванне пэўнасці».
У кінакамедыі Міхаіла Калатозова «Верныя сябры» Смарчкоў сустрэўся на пляцоўцы з кумірамі свайго дзяцінства - Барысам Чыркова і Васілём Меркурьева. З другім з акцёраў ў фільме таго ж рэжысёра «Ляцяць жураўлі» Мікалаю давялося зняцца ў агульнай сцэне. Нядаўні выпускнік ВДІКа бліскуча згуляў у стужцы, якая стала лаўрэатам Канскага кінафестывалю, ключавой эпізод, пасля якога галоўная гераіня Вераніка ўсвядоміла заганнасць здрады жаніха Барыса. Смаржкоў паўстаў у вобразе параненага салдата, зрываць бінты пасля весткі аб здрадзе нявесты. Да канца дзён цёзка Мікалая Чарнышэўскага лічыў гэтую ролю, якую адыграў у маладосці, мацнейшай у сваёй фільмаграфіі.
Смарчкова пашчасціла зняцца і ў двух іншых карцінах, што пераварочвалі ўяўленне пра фільмы на ваенную тэматыку: «Баладзе пра салдата» Чухрая і «Іванава дзяцінства» Тарковского. У далейшым ураджэнец Іванькова, які валодаў, як відаць па фота, тыповай славянскай знешнасцю і сярэднім ростам, гуляў пераважна безыменных салдат, сялян і супрацоўнікаў праваахоўных органаў. Такія, у прыватнасці, ролі аператыўніка ў «джэнтльменам поспеху» і міліцыянта ў аэрапорце ў «Экіпаж» Аляксандра Міт.
Талент Смарчкова аказаўся запатрабаваным у фільмах Эльдара Разанава "Жорсткі раманс» і «Нябёсы запаветныя". У першай стужцы Мікалай Гаўрылавіч сыграў святара, які прыйшоў у госці да Огудаловым, а ў другім - лейтэнанта міліцыі Тимофеича. У сталым узросце акцёр актыўна здымаўся ў серыялах - у прыватнасці, у «Казус Кукоцкого», «лесніком» і першым сезоне «Скліфасоўскага».
Асабістае жыццё
Мікалай Гаўрылавіч быў шчаслівы ў асабістым жыцці. З будучай жонкай - студэнткай медінстытута Нінай - акцёра пазнаёміў брат Аляксей, даглядаць за яе аднакурсніцай. Жонка падарыла артысту двух сыноў Аляксея і Міхаіла, які нарадзіўся перад выхадам на экраны лебядзінай песні Міхаіла Калатозова - фільма «Чырвоная палатка», у якім Смарчкоў сыграў марака.
Да 5-годдзя старэйшага сына сям'я акцёра тулілася ў камунальнай кватэры на Делегатской вуліцы. Жыллё было здымным, прычым у другой палове пакоя жылі яе гаспадыні - дзве сястры сталага ўзросту.
Каб палепшыць жыллёвыя ўмовы, Мікалай Гаўрылавіч пачаў узмоцнена здымацца ў эпізодах і спачатку заехаў у двухпакаёвую кааператыўную кватэру ў доме, пабудаваным Тэатрам кінаакцёра. Суседам Смарчкова стаў артыст Юрый Бялоў. Праз некалькі гадоў калега Мікалая Гаўрылавіча, які праславіўся дзякуючы ролях у «Карнавальнай ночы», «Якія не паддаюцца» і «Каралеве бензакалонкі», пабудаваў кааператыў на Мосфильмовской вуліцы, а Мікалай Гаўрылавіч выкупіў у яго долю.
Спадчыннікі Смарчкова не пайшлі па бацькаўскім слядах. Адзін сын скончыў МДІМА, іншы стаў інжынерам-аўтамеханікам. У мемуарах, апублікаваных у выданні «Караван гісторый» у 2018 годзе, Мікалай Гаўрылавіч распавядаў, што даўгалеццем абавязаны жонцы, да медыцынскіх парад якой ён нязменна прыслухоўваўся.
Смаржкоў, звычайна які сустракаў дні нараджэння ў творчых камандзіроўках, ня паведамляў калегам пра юбілеях, каб пазбегнуць шумных застолляў, і толькі пасля вяртання дадому дазваляў сабе выпіць чарку каньяку разам з каханай Нінай Аляксандраўнай. За 2 гады да 90-годдзя акцёр працягваў шмат хадзіць пешшу, 2 разы на тыдзень наведваў басейн.
Калі Мікалаю Гаўрылавіч было 89 гадоў, сям'ю малодшага сына артыста напаткала няшчасце - раптоўна памерла жонка Міхаіла Мікалаевіча. Па паведамленнях СМІ, Смарчкоў-малодшы запаў у дэпрэсію і пачаў злоўжываць алкаголем.
смерць
Мікалай Гаўрылавіч памёр 6 сакавіка 2021 года. Прычынай смерці акцёра сталі наступствы коронавирусной інфекцыі.фільмаграфія
- 1951 - «Сельскі лекар»
- 1954 - «Верныя сябры»
- 1954 - «Два сябра»
- 1959 - «Балада пра салдата»
- 1962 - «Іванава дзяцінства»
- 1965 - «Скрозь ледзяную імглу»
- 1969 - «Чырвоная палатка»
- 1971 - «Джэнтльмены поспеху»
- 1971 - «Сёмае неба»
- 1976 - «Дні Турбіных»
- 1984 - «Жорсткі раманс»
- 1984 - «Шчаслівая, Жэнька!»
- 1991 г. - «Нябёсы запаветныя"
- 2005 - «Казус Кукоцкого»
- 2011-2018 - «Ляснік»
- 2012 - «Скліфасоўскага»
- 2018 - «Свая зямля»