біяграфія
Наўрад ці знойдзецца ў расійскім кінематографе такі ж тытулаваны, неардынарны, з асаблівым поглядам на свет, нават у нейкай меры скандальны рэжысёр, як Андрэй Звягінцаў. Яго карціны захапляліся і выклікаюць жах, апускаюць у роспач або эйфарыю, але не пакідаюць абыякавымі.Дзяцінства і юнацтва
Біяграфія цяпер вядомага кінарэжысёра пачалася ў Новасібірску 6 лютага 1964 года. Некалькі месяцаў хлопчык жыў у сяле Новомихайловка, дзе яго маці праходзіла студэнцкую практыку. Сям'я распалася, і ўжо ў 5-гадовым узросце Андрэй застаўся без бацькі. Радзіцельніца працягвала выкладаць у школе рускую мову і літаратуру.
Мастацтва паланіла юнака са школьных гадоў. Да 16 гадоў ён займаўся ў тэатральнай студыі Льва Бялова пры Тэатры юнага гледача. Пазней Звягінцаў быў залічаны на курс Бялова, які той арганізаваў у тэатральным вучылішчы. Ужо на 2-м курсе малады чалавек выканаў галоўную ролю ў пастаноўцы «Не памятаю». Дэбют прайшоў паспяхова, і да заканчэння вучобы Андрэя прыцягнулі да некалькіх фільмах, дзе ён выканаў галоўныя ролі. Гэта карціны «Ніхто не паверыць» і «акселераты».
У 1984 годзе Андрэй паспяхова скончыў курс і вырашыў застацца ў тэатры юнага гледача. Неўзабаве хлопец атрымаў позву ў войска. Далёка з'язджаць не прыйшлося, Звягінцаў быў вызначаны ў Новасібірскі ваенны ансамбль на пасаду канферансье. Аркестр займаўся падрыхтоўкай выступаў, якія пазней прэзентавалі розным гарнізонах.
У 1986-м акцёр вырашыў працягнуць кар'еру. З гэтай думкай Андрэй пакінуў Новасібірск і накіраваўся ў Маскву. Па прыездзе ў сталіцу падаў дакументы ў Дзяржаўны інстытут тэатральнага мастацтва, дзе быў залічаны на курс да Мікалая Лазараву і Уладзіміру Левертову.
На абароне дыпломнай работы ў 1990 годзе будучы рэжысёр, які паставіў даволі вядомы фільм «Левіяфан», сыграў Максіма Горкага ў спектаклі па матывах п'есы пісьменніка і драматурга Івана Сяргеевіча Тургенева. Атрымаўшы дыплом дзяржаўнага інстытута тэатральнага мастацтва, Андрэй Звягінцаў кінуў тэатральную сцэну. Паводле яго слоў, замест мастацтва тэатр выпускаў «прадукт на гледача».
Паралельна з тэатрам пачалася і праца Андрэя ў кіно. Так, з 1992-га па 1994 гады будучы рэжысёр здымаўся ў папулярным серыяле «Горячев і іншыя». Таксама малады акцёр «засвяціўся» ў невялікай ролі журналіста ў камедыі Уладзіміра Меньшова «Шырлі-Мырли». А ў 2000 годзе з'явіўся адразу ў двух кінапраектах - фільме «Каханне да труны» і шматсерыйным дэтэктыве «Каменская», гуляючы Валерыя Турбіна ў эпізодзе «Смерць і трохі каханні».
рэжысура
Прафесійная кар'ера Андрэя пачалася з выканання эпізадычных роляў у шматсерыйных карцінах і рэкламных роліках. Да гэтага ён спрабаваў пісаць сцэнары і апавяданні, але дамагчыся належнага выніку не ўдавалася. У наступныя гады фільмаграфія Звягінцава стала імкліва пашырацца. Захапіўшыся кінаіндустрыяй, Андрэй пачаў старанна даследаваць рэтраспектывы выбітных пастаноўшчыкаў Акіры Курасавы, Жан-Люка Гадара, Інгмара Бергмана і Мікеланджэла Антаніёні ў Музеі кіно.Не грэбаваў Звягінцаў прафесіяй дворніка, што давала магчымасць карыстацца службовым жыллём у непасрэднай блізкасці ад тэатра імя В. В. Маякоўскага. Месцам часовага пражывання Андрэя стаў старадаўні пастарэлы асабняк 1825 года, дзе кінематаграфіст размяшчаў пакоем ў 50 квадратаў.
Напярэдадні 2000 года адбыўся дэбют Звягінцава ў якасці рэжысёра. Тэлевізійны канал RenTV прэзентаваў першыя кінастужкі пачаткоўца сцэнарыста і пастаноўшчыка. У рамках тэлевізійнага цыклу гледачы паглядзелі кароткаметражныя навелы Obscure і «Выбар». У 2003 годзе на экранах з'явілася поўнаметражная кінастужка Звягінцава «Вяртанне» з яркай, актуальнай сюжэтнай лініяй.
Сюжэт фільма накіраваны на дэманстрацыю праўдзівай чалавечага жыцця. Павольныя кадры з працяглымі краявідамі і буйнымі планамі ацанілі неадназначна. Крытыкі тады адзначылі, што падобная інтэрпрэтацыя не ўласцівая сучаснасці, на што Звягінцаў адказаў: ён адчувае свет менавіта такім, і жыццёвы рытм адбываецца аналагічна сюжэце.
У карціне рэжысёр прасоваў мэта - паказаць гледачу рэальнае працягу жыцця. Праект настолькі спадабаўся публіцы, што гледачы захацелі даведацца больш дэталяў аб стварэнні карціны. Таму праз год пасля прэм'еры выйшла калекцыя здымкаў Уладзіміра Мишукова, які працаваў на здымачнай пляцоўцы фатографам і фіксаваць яркія моманты працоўнага працэсу.
Неспрыяльныя прагнозы кінакрытыкаў і пракатчыкаў ня спраўдзіліся. За 2 тыдні пракату ў кінатэатрах касавыя зборы перавысілі $ 260 тыс. Пры бюджэце фільма менш як $ 1,5 млн. Звягінцава назвалі фенаменальным рэжысёрам. І гэта так, бо не прызнаная крытыкамі карціна атрымала адначасова 2 узнагароды «Залаты леў», намінаваная на міжнародную прэмію «Оскар» і запушчана ў пракат у 32 краінах. У выніку «Вяртанне» стаў сенсацыяй, заваяваўшы 28 узнагарод на сусветных кінафестывалях, працу Андрэя ацанілі гледачы 73 краін свету.
У 2008 годзе Звягінцаў стаў удзельнікам культавага праекта, названага прызнаннем у любові да буйных гарадах свету - Парыжу, Шанхаю, Гаване, Рыа-дэ-Жанейра і іншым. Удзельнічаць у стварэнні фільмаў, дзеянне ў якіх адбываецца ў названых мегаполісах, почли за гонар Наталі Портман і Жэрар Дэпардзье, Альфонса Куарон і браты Джоэл і Ітан Коэн, Бенісіа Дэль Тора і Эмір Кустурыца.
У распараджэнне пастаноўшчыка вылучалася $ 150 тыс. І толькі суткі на здымкі, абмяжоўвалася колькасць акцёраў і метраж плёнкі, а на экране навэле адводзілася 5 хвілін. Расійскі рэжысёр здымаў кароткаметражку для альманаха «Нью-Ёрк, я люблю цябе».
Аднак фільмы, прадстаўленыя Андрэем і Скарлет Ёхансан, выразалі пры канчатковым мантажы киносборника як нефарматныя. Рашэнне прымала фокус-група з 200 чалавек, што нямала здзівіла Звягінцава.
Першапачатковая версія, якая ўключае эпізод Андрэя Звягінцава "Апокрыф", дэманстравалася на фестывалі ў Таронта ў тым жа 2008 годзе. Пазней рэжысёр скажа, што фільм на заказ, з жорсткай рэгламентацыяй, сцвярджэннем сцэнарыя ў прадусараў праекта - дрэнная ідэя. І калі яшчэ раз прапануюць што-небудзь падобнае, адмовіцца на 99%.
Наступным рыўком у кінаіндустрыі стала псіхалагічная драма «Выгнанне», якая атрымала добразычлівасць крытыкаў без прагнозаў на будучыню. Адразу ж пасля здымак аўтар падаў заяўку на ўдзел у Канскім фестывалі. На найбуйнейшым кінафоруме карціна адзначана ў намінацыі «Лепшая мужчынская роля», прызнаная лепшай і на Маскоўскім кінафестывалі. Галоўную ролю ў гэтай пастаноўцы выканаў акцёр Канстанцін Лавроненко, які раней ужо супрацоўнічаў з Андрэем на здымках карціны «Вяртанне».
У 2011-м на экраны выйшла чарговая паспяховая кінастужка Звягінцава. Сацыяльны драматычны фільм «Алена» зноў прадстаўлены ў Канах, дзе аўтар атрымаў спецыяльны прыз «Асаблівы погляд», а пазней быў адзначаны на іншым фэсце - Sandens. Фільм стаў лепшай працай года, заваяваўшы 4 прэміі «Залаты арол» і «Ніку». Аднак самая гучная і сапраўды нашумелая праца рэжысёра была наперадзе - «Левіяфан», прадстаўлены на суд гледачоў у 2014 годзе.
Гэта сучасная інтэрпрэтацыя гісторыі біблейскага персанажа Ёва. Карціна апавядае пра чалавека, жыццё якога пажыраюць дзяржава і бюракратыя. Пасля паспяховага штурму Канскага кінафестывалю і прэміі «Залаты глобус» стужку намінавалі на «Оскар».
У фільме сыгралі зоркі тэатра і кіно Расіі - Аляксей Серабракоў, Уладзімір Удавічэнка, Алена Лядова. Бура крытыкі не згасала доўгі час. Карціна літаральна ўзарвала сацыяльныя сеткі і навінавыя калонкі. Пасыпаліся гнеўныя водпаведзі ад прадстаўнікоў улады і праваслаўнай царквы.
Лёс кінастужкі да апошняга моманту знаходзілася ў недасведчанасці, «Левіяфан» не дапускалі ў масавы пракат. Як адзначаў сам Андрэй Звягінцаў, «мабыць, праект трапіў у самае цэнтр, у самае сэрца, роўна туды, куды павінен быў патрапіць».
У студзені пірацкую копію «Левіяфана» злілі ў Сетка, колькасць запамповак перавысіла 1,5 млн. Здымачная група і не ўяўляла, які падымецца ажыятаж у глядацкай асяроддзі. Больш за 650 кінатэатраў запыталі копіі для дэманстрацыі ў залах.
На юбілейным 70-м фестывалі на Блакітным беразе Звягінцаў прадставіў чарговы праект - «Нялюбасць» з Мар'янай Співак, Аляксеем Разіна і Мацвеем Новікавым. Карціна пра хлопчыка, які апынуўся непатрэбным бацькам, ўдастоена трэцяй па значнасці ўзнагароды - Прыза журы, «Сезара», вылучана на «Залаты глобус», «Оскар» і BAFTA.
Восенню 2018 га ў Маскве і Санкт-Пецярбургу адбыўся спецпоказ рэзанансных карцін «Левіяфан» і «Алена». Пасля прагляду фільмаў Андрэй адказаў на пытанні гледачоў. Звягінцаў прызнаваўся ў інтэрв'ю, што цяпер ужо не хоча чытаць чужых сцэнарыяў. Назапасілася столькі ўласных напрацовак, што хопіць на бліжэйшыя 10-15 гадоў. Прычым ёсць 4 гатовых сцэнара, якія рэжысёр марыць рэалізаваць у бліжэйшы час. Пытанне ў фінансаванні і ў тым, ці гатовы ён ўнутрана здымаць кіно на прапанаваныя тэмы.
Першымі ў спісе стаяць праекты, звязаныя з рэканструкцыяй часу, на што патрабуецца шматмільённы бюджэт. Першы - пра Вялікую Айчынную вайну, другі прысвечаны Кіеўскай Русі тысячагадовай даўнасці, а яшчэ адзін - падзеям, што адбываліся за 400 гадоў да н. э. у Старажытнай Грэцыі.
Задума фільма пра вайну зарадзіўся яшчэ ў 2008 годзе, і з таго часу пытанне ўпіраўся ў грошы. Рэжысёр планаваў трохчастковую кампазіцыю карціны, прыдумаўшы 3 навелы пра падзеі таго страшнага часу. Першая з іх павінна была распавесці пра жыццё ў блакадным Ленінградзе, другая - аб крывавых падзеях ва ўрочышчы Бабін Яр, а трэцяя - пра будні перадавой, існаванні простых салдат
Па словах аўтара, у гэтым праекце не планавалася сцэн баявых дзеянняў - на экране, паводле задумы, паказваўся чалавек у атмасферы жаху, разрухі і смерці. Аднак у працэсе падрыхтоўкі новай працы да запуску ў стваральніка і творчай групы паўсталі складанасці, перш за ўсё звязаныя з недастатковым фінансаваннем.
«Замарожаных» стаў і іншы праект кінадзеяча, працу над якім планавалася пачаць у 2019 годзе. Сам Звягінцаў паспеў анансаваць карціну ў СМІ, распавёўшы, што плануе зняць фільм-драму аб заможным герою, чалавеку, у якога «ўсё ёсць». Для працы над стужкай правялі вялікую работу па пошуку падыходных лакацый.
Творчая група выбрала вілу на Міжземным моры, заключыла дамовы з Metropolitan Museum of Art ў Нью-Ёрку, дамовіліся з рымскай Галерэяй Боргезе і музеем «Прада» для аднаўлення асяроддзя, у якой жыве цэнтральны персанаж стужкі. На падрыхтоўчых этапах выдаткаваліся вялікія грошы, новых фінансавых уліванняў Андрэй не дачакаўся, і праца прыпынілася.
Таблоід Variety паведаміў, што ў фільмаграфіі Звягінцава з'явіцца першы міжнародны тэлепраект - 10-серыйны серыял у жанры псіхалагічнай драмы з элементамі трылера. Заказчыкам і спонсарам выступіла галівудская кампанія Paramount Television. Фільм павінен быў стаць працягам сюжэтнай лініі ўжо знятай Андрэем карціны «Нялюбасць».
Прадзюсар ранейшых прац Звягінцава Аляксандр Роднянского распавёў, што пагадзіўся на прапанову заакіянскіх калегаў, таму што тыя прынялі ўмовы расейскага боку: здымкі на рускай мове, поўная творчая свабода і самастойны кантроль за вытворчасцю.
Акрамя працы ў кіно Андрэй неаднаразова станавіўся госцем розных тэлепраектаў. Так, рэжысёр неаднаразова з'яўляўся ў праграме Дар'і Златопольской «Белая студыя». Акрамя таго, прыхільнікі ўбачылі кінадзеяча ў перадачы «Ещенепознер» журналіста Мікалая Солодникова. У шоў творца падзяліўся поглядамі на мастацтва, у прыватнасці на анімацыю, параўноўваючы стылі Хаяо Міядзакі і Юрыя Норштейна.
Асабістае жыццё
Асабістае жыццё - асобная старонка ў біяграфіі мэтра, не якая саступае па напале жарсцяў кінематаграфічнай. На апошнім курсе тэатральнай вучэльні Андрэй пазнаёміўся з Верай Сяргеевай, якая служыла ў тэатры «Стары дом».
Грамадзянская жонка была на 5 гадоў старэйшая, падарыла любімаму двух дзяцей. Адзін з блізнят памёр праз тыдзень. Другі, Мікіта, жыве ў Навасібірску, скончыў музычны каледж, валодае уласным бізнесам, ажаніўся. З бацькам бачыцца рэдка, але рэжысёр, па інфармацыі СМІ, падтрымлівае сына.
У Маскве сэрца Звягінцава заваявала аднакурсніца па Гіціс Іна. Дзяўчына ВНУ не скончыла, была лекарам. Маладыя людзі пажаніліся ў 1988 годзе, а рассталіся па ініцыятыве жонкі - дама сустрэла іншага.
Пасля разводу Андрэй захапіўся мадэллю і будучай зоркай тэлевізійнага рэаліці «Апошні герой» Інай Гомес, якую зняў у дэбютным рэжысёрскім праекце «Чорная пакой». Затым рэжысёр 6 гадоў пражыў з актрысай Ірынай Грынёва. Пасля разводу былыя муж і жонка зладзілі асабістае жыццё. Ірына выйшла замуж за фігурыста Максіма Шабаліна, а Звягінцаў пазнаёміўся з Ганнай Матвеевой, якая ў 2009 годзе нарадзіла яму сына Пятра.
Ганна - фатограф і мантажор, выпускніца эканамічнага факультэта ВДІКа. У мужа жанчыну прыцягвала пачуццё свабоды і нежаданне ісці ў мастацтве на кампрамісы. Матвеева прызнавалася, што пасля знаёмства з Андрэем стала па-новаму пераглядаць фільмы - свядома, нібы апускаючыся ўнутр апавядання.
Аднак такое яднанне поглядаў не выратавала сям'ю ад разбурэння. У верасні 2018 го Звягінцаў і Матвеева развяліся, дзіця застаўся з маці. На Канскім фестывалі, які прайшоў у траўні, Андрэй з'явіўся пад руку з мадэллю па імі Леа Сейду. СМІ не замарудзілі з каментарамі пра тое, як французская актрыса глядзела на расійскага рэжысёра. Зрэшты, некаторыя людзі дапускаюць, што журналісты маглі і перабольшыць, бо героі першых старонак сталі членамі журы кінаагляду.
У 2020 годзе Андрэй стаў госцем эфіру тэлеканала «Дождж». Праграма аказалася прымеркаванай да 10-годдзя праекту. Так як выпуск праводзіўся ва ўмовах каранціну, выкліканага эпідэміяй коронавирусной інфекцыі, Звягінцаў меў зносіны з вядучымі ў онлайн-фармаце. Апошнія адразу адзначылі новы вобраз рэжысёра - творца стрыжучы пад нуль, «абнуліць», як сам пажартаваў. На пытанне, дзе ён здолеў падстрыгчыся, калі цырульні зачыніліся, аўтар фільмаў адказаў, што зрабіў гэта дома, у жонкі.
Андрэй - не фанат сацыяльных сетак. У «Инстаграм» зайшоў толькі аднойчы, але не глядзець фота, але каб даведацца рэакцыю гледачоў на «Нялюбасць», калі крытыкі і чыноўнікі ў чарговы раз назвалі карціну рэжысёра русафобскі. Пераканаўся, што народ фільм зразумеў і прыняў. Заводзіць персанальную старонку аўтар пакуль не гатовы.
Андрэй Звягінцаў зараз
У 2020 годзе Звягінцаў працягнуў займацца творчасцю. У лютым рэжысёр прэзентаваў у Санкт-Пецярбургу кнігу, у якой упершыню з'явіліся тэксты сцэнарыяў да 5 фільмаў стваральніка. У інтэрв'ю Андрэй распавёў, што на выданне гэтай працы яго натхнілі гледачы. Часта на майстар-класах прыхільнікі кінадзеяча цікавіліся, як правільна напісаць сцэнар, каб зацікавіць аўтара будучай карціны.фільмаграфія
акцёр
- 1994 - «Горячев і іншыя»
- 1996 г. - «Каралева Марго»
- 1999 - «Каменская»
- 2000 - "Каханне да труны»
- 2000 - «Новы год у лістападзе»
рэжысёр
- 2000 - «Чорная пакой»
- 2003 - «Вяртанне»
- 2007 - «Выгнанне»
- 2010 - «Алена»
- 2014 - «Левіяфан»
- 2017 - «Нялюбасць»