біяграфія
Башар Асад - прэзідэнт Сірыі, які ўзначальвае краіну з 2000 года. Гэты факт не ўсім падабаецца як на радзіме кіраўніка дзяржавы, так і ў сусветнай супольнасці. Тым не менш на выбарах ён атрымлівае абсалютная большасць галасоў і, нягледзячы на нежаданне ягонай фігуры ў еўрапейскай супольнасці, працягвае рэалізоўваць планы па паляпшэнню якасці жыцця ў краіне.Дзяцінства і юнацтва
Нарадзіўся Башар Хафез аль-Асад 11 верасня 1965 года ў сталіцы Сірыі ў сям'і генерала, камандуючага сірыйскімі войскамі СПА і ВПС Хафеза Асада, які пазней стаў міністрам абароны, а ў 1971-м узначаліў краіну і кіруючую партыю «Баас». Маці будучага прэзідэнта аніса Махлуф належала да багатых клану алавитского племя хаддадин і ўсё жыццё прысвяціла выхаванню дзяцей, бо бацька пастаянна адсутнічаў дома і быў заняты дзяржаўнымі справамі.
Пачатковую адукацыю Башар Асад атрымаў у элітным Дамаскаю ліцэі «Хуррам». Ён быў руплівым і старанным вучнем, якія маюць выяўленыя здольнасці да вывучэння замежных моў. Пасля заканчэння ліцэя будучы сірыйскі кіраўнік паступіў у Дамаскія медыцынскі ўніверсітэт на факультэт афтальмалогіі і скончыў яго з чырвоным дыпломам.
Стаўшы дыпламаваным лекарам, сын дзейнага на той момант прэзыдэнта краіны, які ў свой час таксама марыў пра кар'еру медыка, адправіўся працаваць па спецыяльнасці ў ваенны шпіталь у прыгарадзе сірыйскай сталіцы.
У 1991 годзе Башар з'ехаў у Лондан на стажыроўку ў афтальмалагічны цэнтр пры бальніцы Святой Марыі. За мяжой Асад працаваў пад псеўданімам, каб ніхто не ведаў, з якой сям'і ён родам. Але ў 1994 годзе малады чалавек кінуў вучобу і працу ў Вялікабрытаніі і вярнуўся на радзіму, бо ў аўтакатастрофе загінуў старэйшы брат Басель, якога бацька рыхтаваў у свае пераемнікі. Башару прыйшлося ўзяць на сябе ролю спадчынніка клана і пакінуць мары аб медыцыне, каб стаць прэзідэнтам краіны.
Пачатак палітычнай кар'еры
Падрыхтоўка да прэзідэнцкага пасту ў Башара Асада пачалася з ваеннай акадэміі Хомса, дзе вопытныя военачальнікі вялі з ім індывідуальную падрыхтоўку. Паралельна з ваенным навучаннем будучы сірыйскі кіраўнік актыўна займаўся дзяржаўнымі справамі, заняў пры бацьку пасаду дарадцы.Ён таксама ўзначаліў антыкарупцыйны камітэт ва ўрадзе і службу ўнутранай бяспекі Сірыі. Пры гэтым Башар курыраваў пытанні інвестыцыйнай палітыкі краіны, прасоўваючы інтарэсы «новых сірыйцаў», у лік якіх у асноўным уваходзілі дзеці высокапастаўленых чыноўнікаў.
Нягледзячы на тое, што Башар Асад не меў дачынення да знешняй палітыцы Сірыі, ён займаўся сірыйска-ліванскімі пытаннямі. З 1999 года будучы прэзідэнт пачаў здзяйсняць палітычныя турнэ па свеце і прымаць замежныя дэлегацыі замест бацькі. Дзякуючы намаганням Башара ў 1999-м у Сірыі з'явіўся інтэрнэт, а ў 2000 годзе - сотавая сувязь.
Тады Асад здолеў змяніць імідж лекара на энергічнага, справядлівага і сумленнага палітыка, чым заваяваў каласальную падтрымку сярод насельніцтва. Таму пасля таго, як у 2000 годзе ад сардэчнай недастатковасці памёр яго бацька, ён стаў адзіным кандыдатам на пасаду прэзідэнта Сірыі.
Прэзідэнт Сірыі
Біяграфія Башара Асада як прэзідэнта краіны пачалася ў той жа дзень, калі памёр Хафез Асад. Парламент краіны імгненна змяніў канстытуцыю, зменшыўшы мінімальны ўзрост кандыдата ў прэзідэнты, каб Башар змог у свае 34 гады стаць кіраўніком Сірыі. На наступны дзень яму было прысвоена званне генерал-лейтэнанта, пасля чаго ён, акрамя краіны, узначаліў і сірыйскую войска. На прэзідэнцкіх выбарах Асад набраў больш за 97% галасоў выбаршчыкаў, многія з якіх адзнаку «Так» ставілі крывёю.
У першыя гады кіраўніцтва Сірыяй прэзідэнт правёў лібералізацыю палітычнага ладу краіны, амніставаў шэраг палітычных зняволеных, спрыяў стварэнню палітычных форумаў, выхаду першай незалежнай газеты. Таксама на світанку прэзідэнцтва Башара ў Дамаску з'явіліся недзяржаўныя універсітэты, адкрыўся фондавы рынак і прыватныя банкі. За 4 гады ён на 15% змяніў кабінет міністраў, замяніўшы ваенных чыноўнікаў на грамадзянскіх асоб.
У 2007 годзе тэрмін праўлення скончыўся, але Асад зноў перамог на выбарах - яго падтрымалі 97% насельніцтва краіны, і Башар здабыў ўладныя паўнамоцтвы да 2014-га. На другім тэрміне прэзыдэнцтва ён сутыкнуўся з наступствамі грамадзянскай вайны, якая пачала разгарацца ў Сірыі ў 2011 годзе.
У інтэрв'ю 2014 года Башар Асад адзначаў, што ў грамадзянскай вайне ў Сірыі наступіў «пераломны момант» і пачаўся працэс нацыянальнага прымірэння. Тады ж ён заявіў пра свой намер балатавацца на трэці прэзідэнцкі тэрмін. Выбары ў Сірыі адбылася 3 чэрвеня 2014 года, Асад набраў амаль 89% галасоў выбаршчыкаў і зноў стаў прэзідэнтам.
Многія заходнія краіны лічаць, што гэтыя прэзідэнцкія выбары былі незаконныя, так як праходзілі ва ўмовах грамадзянскай вайны. Нягледзячы на гэта, Башар Асад працягваў ўзначальваць сірыйскую ўрадавую войска і змагацца з тэрарызмам, якія нясуць пагрозу ўсім свеце. Галоўным ворагам Асада і цяпер лічыцца групоўка «Ісламская дзяржава», з баевікамі якой ён змагаецца разам з якую ён узначальвае ЗША міжнароднай кааліцыяй, дзеянні якой накіраваны не толькі супраць ИГИЛ, але і супраць урадавай арміі.
Грамадзянская вайна
Ваеннай верхавіне не прыйшлося па душы зніжэнне ролі арміі. Сітуацыяй скарысталіся ісламскія радыкалы, вырашыўшы, што прэзідэнцкая ўлада аслабла.У адказ Асад «закруціў гайкі»: пазбавіўся рознымі спосабамі ад няўгодных, увёў рэжым НС, зачыніў нелаяльныя СМІ, заблакаваў соцсеть. Масавыя грамадскія пратэсты прывялі да грамадзянскай вайны. Шэраг замежных дзяржаў патрабавалі адстаўкі Башара, мяркуючы, што толькі так можна спыніць кровапраліцце, фінансавалі Вольную армію і Нацыянальны савет, дзейнасць якіх была накіравана на звяржэнне рэжыму Асада.
Масавыя пратэсты пачаліся па ўсёй тэрыторыі краіны, вылучаліся патрабаванні аб правядзенні палітычных рэформаў і адмены надзвычайнага становішча, уведзенага яшчэ ў 1963 годзе. Башар паабяцаў выканаць усе патрабаванні народа, адправіў у адстаўку ўрад, падпісаў указ аб адмене надзвычайнага здарэння, але гэта не дапамагло ўрэгуляваць сітуацыю.
У Сірыі ўтварылася апазіцыя, якая стымулявала пратэстантаў. Пасля таго як Башар Асад пачаў прымяняць для разгону мітынгоўцаў вайсковыя сілы, ён трапіў у няміласць ў многіх еўрапейскіх краін. З'явіліся Свабодная сірыйская армія і Нацыянальны савет, якія сталі «пладамі» дзейнасці апазіцыйных сіл, якія жадаюць зьвяржэньня рэжыму Асада.
Сірыйскую апазіцыю і цяпер падтрымліваюць ЗША, Вялікабрытанія, Турцыя, Сірыя, Францыя і Катар. У 2013 годзе ўнутры сірыйскай апазіцыі пачынаюцца рознагалоссі, у выніку супраць ССА выступілі шэраг экстрэмісцкіх груповак, у лік якіх увайшла забароненая ў Расіі арганізацыя ИГИЛ.
Сітуацыя абвастрылася ў жніўні 2013-га, калі СМІ разнеслі навіну пра ўжыванне пад Дамаскам хімічнай зброі. Спецкамісія ААН ўстанавіла толькі сам факт атакі, але вінаватых асоб не назвала. Месяц праз праведзена сустрэча міністра замежных спраў Сяргея Лаўрова і дзяржаўнага сакратара Амерыкі Джона Кэры, якія сышліся ў меркаванні, што ў Сірыі неабходна знішчыць усе запасы химоружия. Апошняя партыя вывезена ў канцы чэрвеня 2014 года, але прэтэнзіі Захаду да Асаду не аціхлі.
Ваенная аперацыя Расіі ў Сірыі
У верасні 2015 года афіцыйны Дамаск звярнуўся да Уладзіміра Пуціна з просьбай аказаць ваенную дапамогу ў барацьбе з тэрарыстычнымі групоўкамі. Пасля таго як Совфеда даў дазвол на ўжыванне расейскага ўзбраення і кантынгенту за мяжой, Мінабароны РФ пачатак спецаперацыю ў Сірыі. Мэта ўдзелу Расіі ў ваенным сірыйскім канфлікце - поўнае знішчэнне ИГИЛ, апорнай пагрозу не толькі РФ, але і ўсяму свету.
Ваенную аперацыю ў Сірыі расейскае Міністэрства абароны прызнала паспяховай і вывела войскі з тэрыторыі блізкаўсходняй краіны. Захад па-ранейшаму лічыць Асада дыктатарам, падобна Садаму Хусейну або Муамару Кадафі. Пры гэтым былы міністр абароны ЗША Джэймс Мэт заявіў, што няма доказаў прымянення химоружия сірыйскай арміяй, а брытанскі журналіст прызнаўся, што газавыя атакі, у якіх абвінавачвалі адміністрацыю Асада - фейк.
Прэтэнзіі да Расеі з нагоды сірыйскага пытання заснаваныя на катэгарычным непрыманні падтрымкі цяпер дзеючага прэзідэнта. Сам Башар лічыць «паўночнага суседа» лепшым сябрам.
Асабістае жыццё
У краінах Усходу пра асабістае жыццё распавядаць не прынята, а лаяльна ставіцца да фатаграфавання там пачалі ў канцы 20-га стагоддзя. Аб сям'і Башара згадваюць толькі ў сувязі з палітычнай дзейнасцю, тым больш што жонка прэзідэнта Сірыі таксама актыўны гулец на гэтым полі, нават аперацыя па выдаленні ракавай пухліны, зробленая ў 2019-м, яе не спыняе.У 2001 годзе Асад ажаніўся на Асме аль-Ахрас, дачкі вядомага сірыйскага кардыёлага і сакратара сірыйскага амбасады ў Вялікабрытаніі. Жанчына нарадзілася і вырасла ў Лондане, дзе скончыла універсітэт і атрымала дыплом эканаміста і спецыяліста ў галіне камп'ютэрных тэхналогій, працавала ў інвестыцыйнай кампаніі J. P. Morgan. Валодае 4 замежнымі мовамі і мае падвойнае грамадзянства. Па веравызнанні мусульманка-суннитка.
Рэлігію і лічаць козырам у руках Асада, бо прэзідэнцкі клан абапіраецца на мусульман-алавитов, якіх толькі 15% насельніцтва. А сунітаў - амаль 80%, і Ружу Дамаска, як празвалі землякі Асму, на радзіме любяць. Аб нацыянальнасці і веры самога Башара ходзяць легенды. Асобныя даследчыкі, ня якія лічаць алавизм галіной ісламу, мяркуюць, што кіраўнік сірыйскай дзяржавы хрысціянін. У інтэрнэт-прасторы трапляюцца крыніцы, якія сцвярджаюць, што Асад - габрэй і Кілікійскім армянін. Адназначнага меркавання няма.
Башар ведаў жонку з самага дзяцінства, так як іх сям'і сябравалі і часта ездзілі адзін аднаго ў госці, але закахаўся толькі падчас стажыроўкі ў Лондане. Пасля вяртання Асмы ў Сірыю закаханыя пажаніліся. З высокага (рост - 189 см) мужчыны і далікатнай жанчыны атрымалася стыльная пара. Першая лэдзі краіны падарыла мужу траіх дзяцей - сыноў Хафеза і Карыма, 2001 і 2004 гадоў нараджэння, а ў 2003-м нарадзіла дачку Зейн.
Жонка займаецца выхаваннем дзяцей і вядзе актыўную дабрачынную дзейнасць, выступае за гендэрнае раўнапраўе і славіцца жорсткім характарам. Аднойчы брытанскі таблоід папракнуў жонку сірыйскага кіраўніка ў тым, што такая інтэлігентная і адукаваная лэдзі не мае права жыць з дыктатарам, здзейснім рэвалюцыю на крыві і касьцях грамадзян. У адказ атрымаў адлуп:
«Башар Асад - легітымны прэзідэнт ўсёй Сірыі, а не які-небудзь адной з яе частак, і першая лэдзі падтрымлівае яго ў гэтай ролі».Асабістай старонкі ў сацсетках у аль-Асада няма, у «Инстаграме» рахунак вядзецца ад імя прэзідэнцкай адміністрацыі.
Башар Асад зараз
У траўні 2021 года стала вядома аб асноўных канкурэнтаў Асада на прэзідэнцкае крэсла. Сярод іх - прадстаўнікі партыяў «Сацыялісты-юнионисты» і «Дэмакратычны арабскі сацыялістычны саюз», Абдала Абдала і Махмуд Марэй адпаведна. Наогул жадаючых пазмагацца за пасаду лідэра налічвалася больш за 50 чалавек.
Заходнія назіральнікі яшчэ да пачатку галасавання выказвалі ўпэўненасць у перамозе Асада. Вынікі выбараў пацвердзілі меркаванне аналітыкаў. Башара падтрымалі 95,1% насельніцтва. Як і ў мінулы раз, Еўрасаюз не прызнаў такі вынік і вынес рашэнне аб падаўжэнні санкцый да 1 чэрвеня 2022 года.
Тым часам пераабраны на новы 7-гадовы тэрмін прэзідэнт анансаваў старт новага этапу ў гісторыі краіны, заклікаўшы грамадзян прыступіць да будаўніцтва «Сірыі такой, якой яна павінна быць». Зараз палітык выказвае вялікую надзею на вяртанне бежанцаў на радзіму. І тут дзяржаўны дзеяч называе каменем перапоны актыўнае супрацьдзеянне Амерыкі.