біяграфія
Пётр Лешчанка лічыўся адным з самых яскравых эстрадных выканаўцаў пачатку 20 стагоддзя. Спявак пачаў з таго, што выкананнем «чубчык» і «Маёй Марусечки» запаўняў паўзы паміж сеансамі ў кінатэатрах, пазней забаўляў публіку з тэатральнай сцэны, пакуль жонка-танцорка адпачывала і пераапраналася.Сольная кар'ера артыста стартавала, калі яму споўнілася 32 гады - быццам бы позна, але няма. Капрызныя слухачы нібы чакалі такога элегантнага прыгажуна з не моцным, мяккім голасам, своеасаблівым вымаўленнем і рамантычным рэпертуарам. Сучасным музыкам песні Лешчанка, магчыма, здадуцца наіўнымі, але для таго часу яны былі шэдэўрамі.
Дзяцінства і юнацтва
Пётр Лешчанка нарадзіўся ў сяле Ісаеў, якое размешчана ў Адэскай вобласці. Маці Марыя Калиновна Лещенкова нарадзіла сына па-за шлюбам, і свайго біялагічнага бацькі ён так і не даведаўся. Як незаконнаму Пятру не выдалі метрыку, і першым дакументам стала сведчанне аб хрышчэнні, якое адбылося 3 ліпеня 1898 гады. У Пятра былі малодшыя зводныя сёстры Валянціна і Кацярына.
Праз 9 месяцаў пасля нараджэння першынца Марыя Калиновна едзе з бацькамі ў Кішынёў. Да 8 гадоў хлопчык знаходзіўся на хатнім выхаванні, якім займалася маці, бабуля і айчым Аляксей Васільевіч Алфимов, які працаваў зубным тэхнікам. Марыя валодала абсoлютным музычным слыхам, любіла і ўмела спяваць, ведала на памяць множeствo нaродных песень.
Гэтыя здольнасці перадаліся ў спадчыну і Пятру, якога ў 1906 годзе за праяўленыя здольнасці ў галіне вакалу і танцаў прымаюць у салдацкі царкоўны хор, а праз некалькі месяцаў залічваюць у прыходскае вучылішча ў Кішынёве. Такім чынам, у 17 гадоў Пётр Лешчанка скончыў і агульнаадукацыйную, і музычную школы. Тады ж юнака забіраюць на фронт. Спачатку Пётр год праслужыў у 7-м Данскім казачым паліцу, а пасля заканчэння Кіеўскай пяхотнай школы прапаршчыкаў - у Адэскім 40-м запасным палку, яшчэ пазней стаў камандзірам узвода Падольскага пяхотнага палка.
У канцы лета 1917 года Лешчанка быў кантужаны, атрымаў цяжкае раненне і адпраўлены на лячэнне ў Кішынёўскі шпіталь. Выздараўленне зацягнулася, і выйшаў са шпіталя Пётр ўжо пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Бо Бесарабія адышла да Румыніі, то будучы спявак апынуўся румынскім падданым. Пасля войска артыст працаваў у розных напрамках - быў токарам, займаў пасады ў царкве, мыў посуд у кафэ, саліраваў у вакальным квартэце, танчыў і спяваў у тэатры.
У канцы 1919 г. Пётр Лешчанка перамыкаецца выключна на эстрадную дзейнасць. Ён шмат гастралюе ў складзе танцавальнай групы «Елізараў», з балалайкавай ансамблем «Гусляр», выступае як сольны спявак і ў гітарным дуэце. Патрапіўшы ў 1923-м у Парыж, выканаўца паступае ў вядомую ў той час балетную школу Трефиловой, пасля заканчэння якой працуе ў прэстыжным рэстаране «Нармандыя» з танцавальнымі і вакальнымі нумарамі.
музыка
З 1926 года на працягу 2 гадоў Лешчанка гастралюе па Еўропе і краінах Блізкага Ўсходу. Пасля турнэ вяртаецца ў Румынію і некаторы час працуе ў тэатры «Театрул Ностра», але неўзабаве з'язджае ў Прыбалтыку, затым ва Украіну, дзе выступае ў розных рэстаранах.У канцы 1931 года спявак знаёміцца з бачным кампазітарам Оскарам радкоў, які пісаў папулярныя мелодыі ў стылі танга і факстрот, а таксама эстрадныя кампазіцыі і душэўныя рамансы. Па прапанове Радок Пётр ўпершыню запісвае свой голас. Выдаюцца граммофонных пласцінкі з песнямі «Чорныя вочы», «Сіняя рапсодыя", "Скажыце, чаму», а пазней - "Тацяна", «Міранда» і «Насця-ягодка».
Поспех гэтых песень прыводзіць да таго, што Лешчанка прапануе кантракт румынская філіял ангельскай фірмы гуказапісу Columbia, на якой ён запісаў звыш 80 пласцінак. Таксама работы выдаваліся іншымі фірмамі грамзапіса - нямецкай Parlophone Records, румынскай Electrecord і латвійскай Bellaccord. Толькі чамусьці не захавалася на вініле прыжыццёвае выкананне Пятром песні «Жураўлі». Тая, што распаўсюджаная ў Сеткі, мяркуецца, версія кіеўскага артыста Рыгора Бальбера.
Гукапіс падымае вядомасць Пятра Лешчанка, і ён шмат гастралюе не толькі па Бесарабіі, але і выступае ў лепшых залах Вены, Лондана, Рыгі, Кішынёва. Затым артыст з сям'ёй асеў у Бухарэсце, дзе адкрыў рэстаран. Наведвальнікаў забаўляў як сам гаспадар, так і трыо ў складзе жонкі і яго сясцёр.
У канцы 1941 гады вакаліст даў шэраг канцэртаў у акупаванай румынскімі войскамі Адэсе ў цэнтральным зале гасцініцы «Брыстоль». Першую вайсковую позву Пётр праігнараваў, уладкаваўся ў артыстычную групу і выступаў перад салдатамі. Паводле другога загадзе Лешчанка адправіўся на франтавую лінію ў Крыме, дзе служыў пры штабе румынскай арміі і загадваў сталовай.
З прыходам Савецкай арміі разам з жонкай Верай спяваў у шпіталях, гарнізонах, афіцэрскіх клубах. З лета 1948 года муж і жонка выступаюць у розных кафэ і кінатэатрах Бухарэста, потым знаходзяць працу ў толькі што створаным Тэатры эстрады.
Асабістае жыццё
Партнёркі Лешчанка па творчасці сталі спадарожніцамі і ў асабістым жыцці. У балетнай школе ў Францыі Пётр пазнаёміўся з латышка Жэні Закитт, якая прыехала вучыцца з Рыгі. У тым жа годзе пара афіцыйна зарэгістравала шлюб. Жонкі на ўсе гастролі ездзілі разам і шмат выступалі ў дуэце. У гэтым саюзе ў студзені 1931 гады нарадзіўся сын ВККІ (Ігар).
Падчас Другой сусветнай вайны, знаходзячыся на гастролях у Адэсе, Пётр Канстанцінавіч знаёміцца з 19-гадовай студэнткай кансерваторыі Верай Белавусавай. У адзін з першых вечароў артыст робіць дзяўчыне прапанову і з'язджае ў Бухарэст для афармлення разводу з Закитт, з якой усё яшчэ быў афіцыйна распісаны. З-за вайны і пагроз мабілізацыі вяселле адклалі. Толькі ў 1944 годзе Лешчанка і Белавусава змаглі пажаніцца, але дзецьмі абзавесціся не паспелі.
Пётр Лешчанка свабодна валодаў рускай, украінскай, румынскім, францускай і нямецкай мовамі.
смерць
Пётр Лешчанка хацеў вярнуцца ў Савецкі Саюз, звяртаўся да кіраўніцтва краіны з адпаведнай просьбай, але лісты засталіся без адказу. Хутчэй, наадварот, гэтыя заявы згулялі трагічную ролю ў лёсе артыста.Супрацоўніцтва з нямецкай студыяй грамзапіса і гастролі ў заходніх краінах прыцягнулі ўвагу НКВД. Сацыялістычная сістэма, да якой пасля Другой сусветнай вайны далучылася і Румынія, палічыла спевака нядобранадзейным, недазваляльна пошлым і нават антыкамуністычным. Таксама Пятру ставілася ў віну, што ён прымусіў да пераезду ў Румынію савецкую грамадзянку Белавусава, якая пасля шлюбу з Лешчанка стала афіцыйна лічыцца ў СССР здрадніцай радзімы.
Па прамым загадзе з Масквы органы дзяржаўнай бяспекі Румыніі арыштоўваюць Пятра Лешчанка прама ў антракце канцэрта, які адбыўся ў горадзе Брашов у канцы сакавіка 1951 гады.
На працягу 3 гадоў яго пераводзілі з адной турмы ў другую. Лешчанка знаходзіўся ў Жилаве, Капул Мидиа, Борджеште, а ў 1954-м пераведзены ў турэмны шпіталь Тыргу-Вокны, так як у яго адкрыўся старая язва страўніка. Мясцовыя лекары зрабілі аперацыю, але з лякарні выканаўца так і не выпісаўся. Прычынай смерці Пятра Канстанцінавіча ў ліпені 1954 года стала новае абвастрэнне, якога аслаблены турэмным зняволеннем арганізм не перанёс. Жонка даведалася пра гэта толькі ў 1956-м.
Веру арыштавалі ў ліпені 1952-го, прысудзілі да расстрэлу па 58-м артыкуле за здраду радзіме, але праз 2 гады амніставалі. Жанчына спрабавала адшукаць магілу мужа, аднак матэрыялы крымінальнай справы засакрэчаныя па сённяшні дзень. Белавусава, перш чым сысці з жыцця ў 2009 годзе, двойчы пабывала замужам і паспела выпусціць кнігу, прысвечаную Пятру, якую забяспечыла фотаздымкамі з асабістага архіва.
Сын Лешчанка Ігар працаваў балетмайстрам ў Бухарэсцкім тэатры оперы і балета, выхаваў дачку Крысціну. Ўнучка спевака абрала тэхнічную прафесію, але часам ўдзельнічала ў музычных конкурсах.
памяць
У канцы 80-х фірма «Мелодыя» выпусціла пласцінку «Спявае Пётр Лешчанка», і толькі тады новыя пакаленні савецкіх грамадзян даведаліся аб гэтай старонцы гісторыі. Па чутках, дыск з запісамі «безыдейность белоэмигрантского карчомнай спевака», як казаў таварыш Сталін, зацямніў па папулярнасці тагачасных зорак сцэны.
У 2013 годзе пра жыццё рускага артыста рэжысёрам Уладзімірам Котам па сцэнары Эдуарда Валадарскага зняты фільм «Пётр Лешчанка. Усё, што было ... ». Праўда, асобныя факты біяграфіі саступілі месца мастацкаму вымыслу. Напрыклад, вакаліст выступаў без імпрэсарыа, у карціне ж такога ўяўляе нейкі габрэй Зэльцэр, сына замяняе дачка Каця, сясцёр - брат Аляксандр.
Вобраз спевака на экране ўвасобілі 2 акцёра: у маладосці - Іван Стебунов, таго, што старэй - Канстанцін Хабенскі. Жаночыя персанажы дасталіся Вользе Лерман і Вікторыі Ісакавай. Да расійскага гледача серыял дайшоў толькі ў 2017-м. Да гэтага карціна з'явілася ў Інтэрнэце і на ўкраінскім тэлебачанні.
У Кішынёве і Адэсе ў гонар Пятра Лешчанка названы вуліца і завулак.
вядомыя песні
- «Чорныя вочы»
- «Маё апошняе танга»
- "Скажыце, чаму?»
- «У самавара»
- «Насця-ягодка»
- «Спявай цыган, плач, цыган»
- "Тацяна"
- «Міранда»
- «Шкляначкі кантаваныя»
- «Сіняя рапсодыя»