біяграфія
Аляксандра Пахмутава - легенда савецкага і расійскага кампазітарскай мастацтва. Яна лічыцца адным з самых запатрабаваных прадстаўнікоў гэтай сферы. Музычная біяграфія Пахмутавай налічвае звыш 400 аўтарскіх кампазіцый, а таксама немалы лік твораў для сімфанічнага аркестра.Дзяцінства і юнацтва
Аляксандра Пахмутава, біяграфія якой бярэ пачатак ў 1929 годзе, нарадзілася ў маленькім пасёлку Бекетовка, размешчаны побач са Сталінградам. Па нацыянальнасці яна руская. На сённяшні дзень такога населенага пункта ужо не існуе, а родная вуліца Аляксандры Мікалаеўны ўваходзіць у склад горада Валгаграда і носіць назву Омскай.
Айцец Мікалай Андрианович працаваў на электрастанцыі, але ў вольны час гуляў на фартэпіяна ў кінатэатрах падчас дэманстрацыі нямых фільмаў. Мужчына быў творчым чалавекам. Ён займаўся сталярнай справай, рамонтам фотаапаратаў і зборкай паўправадніковых прылад, пісаў карціны, валодаў тэхнікай гульні на балалайцы, скрыпцы і арфе.
Бацькі Пахмутавай рана заўважылі, што іх дачка адрозніваецца выключнай музычнай адоранасцю. З іх адабрэння дзяўчынка ў 3 гады стала вучыцца гульні на фартэпіяна, а праз некалькі месяцаў ужо рабіла першыя спробы складаць уласныя мелодыі.
Ва ўзросце пяці гадоў маленькая Пахмутава напісала першую паўнавартасную п'есу для фартэпіяна пад назвай «Пеўні спяваюць», прычым у музычную школу дзяўчынка адправілася толькі праз 2 гады. У дзяцінстве Аляксандра ўдасканальвала гульню на клавішных інструментах у родным пасёлку. Затым, з пачаткам Вялікай Айчыннай вайны, яна працягвала развівацца як піяністка ў Карагандзе. У Казахстане яе сям'я год знаходзілася ў эвакуацыі.
Як толькі тэатр ваенных дзеянняў выйшаў за мяжу Савецкага Саюза, Аляксандра самастойна адправілася ў Маскву і ў 14 гадоў паступіла ў Цэнтральную музычную школу пры Маскоўскай дзяржаўнай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага. Там дзяўчына вучылася ў спецыялізаванай класе фартэпіяна, а таксама наведвала гурток юных кампазітараў, які арганізавалі Вісарыён Шебалин і Мікалай Пейк.
Гэтая знакамітая школа адораных дзяцей, як яе тады называлі, дала пуцёўку ў жыццё многім музыкантам і кампазітарам, якія сталі пасля сусветна вядомымі. Скончыла яе і Аляксандра Мікалаеўна Пахмутава, а затым апынулася студэнткай кампазітарскай факультэта Маскоўскай дзяржаўнай кансерваторыі імя П. І. Чайкоўскага.
Дыплом аб вышэйшай адукацыі будучая зорка атрымала ў 1953-м, але яшчэ 3 гады вучылася ў аспірантуры, абараніўшы пасля дысертацыю на тэму «Партытура оперы" Руслан і Людміла "М. І. Глінкі». Аднакурснікі адзначалі настойлівы, цвёрды характар дзяўчыны, што ўласціва прадстаўнікам яе знака задыяку - Скарпіён.
Асабістае жыццё
Мікалай Дабранраваў і Аляксандра Пахмутава стварылі не толькі творчы саюз, але і сям'ю. На сённяшні дзень кампазітар і паэт знаходзяцца ў шлюбе больш за 60 гадоў. Будучыя муж і жонка пазнаёміліся ў маладосці, у 1956 годзе.Тады Дабранраваў працаваў на Ўсесаюзным радыё, дзе чытаў вершы ў дзіцячай праграме «Піянерская зорька». А Пахмутаву запрасілі напісаць музыку для гэтых вершаў, каб атрымаліся дзіцячыя песенькі. Першай сумеснай кампазіцыяй стала «Лодачка маторная», пасля якой з'явіліся больш за сотню пышных шлягераў.
У той жа год змянілася і асабістае жыццё Аляксандры Пахмутавай: яны з Мікалаем Мікалаевічам палюбілі адзін аднаго з першага погляду. Праз 3 месяцы Дабранраваў павёў Аляксандру ў загс, і яны афіцыйна сталі мужам і жонкай.
Кампазітар вырашыла не апранаць белую сукенку з вэлюмам. Яе мама пашыла элегантны ружовы касцюм, і ў ім нявеста паўстала на вяселлі. Мядовы месяц жонкі правялі ў сваякоў у Абхазіі, а па вяртанні ў Маскву з галавой акунуліся ў працу.
Уласных дзяцей Аляксандра Пахмутава і яе муж не мелі. Але нерастраченную любоў яны рэалізавалі ў творчасці: іх дуэт стварыў вялікую колькасць маладзёжных і дзіцячых хітоў, так што сынамі і дочкамі Пахмутавай былі хлопцы ўсёй краіны. Такія песні, як «Зарапад», «Гайдар крочыць наперадзе», «Дзікае сабака Дынга» гучалі ў выкананні Вялікага дзіцячага хору Усесаюзнага радыё і Цэнтральнага тэлебачання.
Акрамя таго, муж і жонка ўважліва сачылі за маладымі здольнасцямі і апекавалі таленавітых выканаўцаў, таму сёння многія музыканты і спевакі называюць Аляксандру Мікалаеўну і Уладзіміра Уладзіміравіча другімі бацькамі.
Зараз сямейная пара жыве ў Маскве, загарадны дом у іх знаходзіцца ў Перадзелкіне.
Мала хто ведае, што гэтая мініяцюрная жанчына (рост 149 см пры вазе ў маладосці 45 кг) сур'ёзна захоплена футболам і лічыць сябе прыхільніцай гэтай гульні. Разам з мужам яны падтрымліваюць зборную Расіі, а сама Пахмутава - адданая заўзятарка каманды «Ротар» з яе роднага Валгаграда.
У дуэце з мужам яна нават напісала футбольную песню «Гэта наша гульня», прысвечаную расійскім спартсменам. Застаецца дадаць, што яшчэ ў 1968 годзе імя Аляксандры Мікалаеўны было ўвекавечана, прычым ва сусьветных маштабах: крымскія навукоўцы назвалі новы астэроід імем Пахмутавай.
музыка
Характэрна, што Аляксандра Мікалаеўна піша музыку ў розных жанрах, уключаючы і сур'ёзныя творы для сімфанічных аркестраў. Напрыклад, яна сачыніла «Рускую сюіту», «Канцэрт для трубы з аркестрам», увертуру «Юнацтва», «Оду на запальванне агню» і іншыя кампазіцыі.
Дарэчы, першыя два творы з вышэйназваных даволі часта выконваюць замежныя сімфанічныя аркестры. А таленавітыя харэографы Адэскага тэатра оперы і балета і маскоўскага Вялікага тэатра паставілі на музыку Аляксандры Мікалаеўны балет "Азоранасць".
Пісала кампазітар і мелодыі для кінематографа. Папулярнымі станавіліся саўндтрэкі з карцін "Дзяўчаты", "Тры таполі на Плюшчысе», «Бітва за Маскву» і многіх іншых. У 1980 годзе па адмысловай замове МАК Пахмутава сачыніла музыку да афіцыйнага алімпійскаму фільму «О спорт, ты - мір!».
Асаблівая, мабыць, нават ключавое значэнне ў яе творчасці займаў жанр эстрады. Папулярныя песні Аляксандры Мікалаеўны маюць уласную індывідуальнасць, натхняюць слухача, нясуць пазітыўную складнік і надоўга застаюцца ў памяці.
Скрозь дзесяцігоддзі прайшлі і не страцілі актуальнасць лірычныя кампазіцыі "Пяшчота" (любімая песня Юрыя Гагарына), «Стары клён», «Белавежская пушча», «Як маладыя мы былі», забіяцкія песні «Галоўнае, хлопцы, сэрцам не старэць!» і «Добрыя дзяўчаты», патрыятычныя "Арляняты вучацца лятаць" і "Сузор'е Гагарына».
Песня «Мелодыя» адразу трапіла ў рэпертуар Мусліма Магамаева, які выканаў яе асабліва пранікнёна, так як у той час перажываў перыяд часовага растання з маладой жонкай Тамарай Сіняўскай. Жонка знаходзілася ў Італіі на стажыроўцы ў оперным тэатры «Ла Скала». Пазней Дабранраваў прызнаўся, што тэкст да кампазіцыі «Мелодыя кахання» ён пісаў, натхнёны пачуццём да жонкі Аляксандры.
Паўдзельнічала Пахмутава і ў стварэнні спартыўных гімнаў «Каманда маладосці нашай» і «Баязлівец не гуляе ў хакей». Апошняя песня стала хітом падчас пераможнага шэсця зборнай СССР па хакеі ў 80-х гадах.
Слухачы і заўзятары былі ўпэўненыя, што словы аб цудоўнай пяцёрцы ставяцца да Вячаслава Фяцісава, Аляксею Касатонову, Сяргею Макараву, Ігару Ларыёнаву і Уладзіміру Крутова. Але на самой справе музычная кампазіцыя стваралася ў 1968 годзе, калі будучым зоркам спорту было па 8-10 гадоў.
Сярод любімых хітоў Пахмутавай і Дабранравава - развітальная песня маскоўскай Алімпіяды-80 «Да пабачэння, Масква!». Першапачаткова тэкст павінен быў трымаць у абавязковым парадку радок «Да пабачэння, Масква, здравствуй, Лос-Анджэлес!». Але адносіны СССР і ЗША рэзка пагоршыліся за некалькі месяцаў да спартыўнага мерапрыемства, таму памянялася і канцэпцыя музычнай кампазіцыі.
Былі сярод песень Пахмутавай і такія, якія адзін час знаходзіліся пад забаронай. Так адбылося з кампазіцыяй «І зноў працягваецца бой», дзе ў гучанні барабаннага дробу прадстаўнікі мастацкага савета пачулі абразу памяці правадыра. Пазней песня ўвайшла ў рэпертуар Льва Лешчанкі і Іосіфа Кабзона.
Песні Аляксандры Пахмутавай ўваходзілі ў рэпертуар такіх зорак, як Міхаіл Баярскі і Валерый Абадзінскі, Муслім Магамаеў і Эдзіта Пьеха, Аіда Ведищева і Ганна Герман, Людміла Гурчанка і Валерый Лявонцьеў, а таксама многіх іншых.
Крытыкі папракалі кампазітара ў тым, што яна піша песні для партыі. Але і пасля распаду СССР музыкант працягнула ствараць хіты. Прыкладам гэтаму служыць кампазіцыя "Рускі вальс» з рэпертуару Юльяна.
Варта адзначыць, выконвалі творы Пахмутавай не толькі савецкія, але і заходнія артысты. Напрыклад, былы вакаліст гурта Modern Talking Томас Андэрс, брытанскі калектыў Living Sound і усходнегерманскай група Kreis.
Супрацоўнічала Аляксандра Мікалаеўна з бачнымі паэтамі, у тым ліку і з Робертам Калядным, але самы трывалы і плённы творчы саюз складалі Аляксандра Пахмутава і Мікалай Дабранраваў.
Вялікая колькасць песень прыхільнікі музыкі пачулі і палюбілі дзякуючы гэтаму дуэту. Іх сумесная кампазіцыя «Магніткі» у 2011 годзе нават была зацверджана ў якасці афіцыйнага гімна горада Магнітагорска. Такое рашэнне прыняло сход дэпутатаў гарадскога савета.
У гэтым жа годзе творчасці кампазітара быў прысвечаны выпуск папулярнага музычнага тэлешоў «Здабытак рэспублікі», які ўбачылі гледачы Першага канала. У праграме прынялі ўдзел Алег Міцяеў, Іосіф Кабзон, Дыяна Арбеніна, група «Іванка International», Мікалай Наскоў і іншыя зоркі айчыннага шоў-бізнэсу.
Аляксандра Пахмутава заслужыла сваёй творчасцю мноства ўзнагарод. На рахунку кампазітара тры ордэна «За заслугі перад Айчынай», дзяржаўныя прэміі СССР і Расіі, званне народнага артыста РСФСР і СССР.
З удзелам Пахмутавай і Дабранравава на тэлеэкране выходзяць перадачы, прысьвечаныя іх творчасці. У канцы 2017-га на Першым канале жонкі выступілі ў праграме «Сёння вечарам», а годам раней сталі гасцямі ток-шоу Юліі Меньшова «Сам-насам з усімі».
У лютым 2018 года адбылася прэм'ера новай песні Пахмутавай і Дабранравава «Курская дуга», якая была напісана спецыяльна для ваеннага тэлефільма «Моцная браня». Праца доўжылася паўтара месяца, а потым гатовы матэрыял быў запісаны на кінастудыі «Масфільм» пры ўдзеле сімфанічнага аркестра пад кіраўніцтвам Сяргея Скрыпкі, хору Сретенского манастыра і саліста Сяргея Валчкова.
Аляксандра Пахмутава зараз
Зараз Аляксандра Пахмутава застаецца актыўным удзельнікам культурным жыцці краіны. Кампазітар штогод наведвае музычныя фестывалі, дзе паўстае ў якасці госці або члена журы.У Ніжнім Ноўгарадзе праходзіць конкурс-фестываль яе песень «Надзея», у фінале якога судзейскую калегію ўзначальвае сама аўтар. Пахмутава таксама курыруе музычны праект «Белы параход», які праходзіць у гарадах Далёкага Усходу.
Акрамя Пахмутавай, гэты конкурс для дзяцей з няшчасных сем'яў і інвалідаў падтрымліваюць Мікалай Дабранраваў, оперная спявачка Ганна Нетребко, акцёр Сяргей Юрскі.
У лістападзе 2019 года Аляксандра Пахмутава адзначыла сваё 90-годдзе творчым вечарам, які прайшоў на сцэне Вялікага тэатра. На юбілейны канцэрт прыбытку сябры і калегі сямейнай пары Пахмутавай і Дабранравава - Леў Лешчанка, Аляксандр Градскі, Тамара Гвердцытэлі, Сяргей Бязрукаў і іншыя. Сама кампазітар, як і на многіх іншых выступах, знаходзілася за раялем, акампаніруем артыстам, выконваючым яе песні.
Павіншаваў кампазітара і прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін. Кіраўнік дзяржавы аб'явіў аб прысуджэнні ёй вышэйшай узнагароды краіны - ордэна Андрэя Першазванага. У Валгаградзе да юбілейнай даты прымеркавалі адкрыццё помніка, які ўяўляе сабой фігуру дзяўчынкі, якая грае на акардэоне.
У родным горадзе кампазітара адбылася сустрэча з яе прыхільнікамі, якія паднеслі Пахмутавай ў дар невядомыя раней фота яе бацькоў, чаму Аляксандра Мікалаеўна была прыемна здзіўленая.
У траўні 2020 года адбылася прэм'ера фільма «Моцная браня», у якім прагучала песня Пахмутавай і Дабранравава «Курская дуга».
Дыскаграфія
- 1960 - «Песні Аляксандры Пахмутавай»
- 1963 - «Таежныя зоркі»
- 1975 - «Дарыце радасць людзям»
- 1980 - «Любоў мая - спорт»
- 1981 - «Птушка шчасця»
- 1985 - «Бітва за Маскву»
- 1995 - «Сімфанічныя творы»
- 1996 г. - «Зарыва кахання»
- 2003 - «Нам не жыць адзін без аднаго»
- 2011 - «Чароўны Новы год»