Гісторыя персанажа
Гісторыя жыцця і кахання абруселага цыгана Будулая Раманава легла ў аснову кнігі Анатоля Калініна. Чытачы пазнаёміліся з харызматычным героем яшчэ ў пачатку 60-ых гадоў мінулага стагоддзя. Кінароляў Будалая прымяралі тры акцёры, але канчаткова заваяваць сэрцы мільёнаў савецкіх гледачоў атрымалася абаяльнаму малдаваніну Міхаю Волонтиру.Гісторыя стварэння
Над раманам «Цыган» пісьменнік Анатоль Калінін працаваў вельмі доўга - праца заняла 14 гадоў. Спачатку аўтар задумваў літаратурнае дзецішча ў выглядзе аповесці, кіраўніка якой з'явіліся ў пачатку 1960-ых гадоў у часопісе "Огонёк". Сюжэт і персанажы настолькі прыйшліся па душы чытачам, што рэдакцыю апанавалі лісты з патрабаваннем распавесці пра далейшы лёс Будулая. Так святло ўбачылі другая і трэцяя часткі аб хітраспляценнях лёсаў данскі казачкі Клаўдзіі і высакароднага цыгана. Апошнюю - дзевятую - здалёк ў 2011 годзе, ужо пасля смерці пісьменніка.
Твор праславіла Калініна на ўвесь свет, кнігі вялізнымі накладамі выпускаліся ў Англіі, Югаславіі, Кітаі, Францыі і нават В'етнаме.
Будулай - далёка не плод фантазіі Анатоля Веніямінавіч. У персанажа былі цалкам канкрэтныя прататыпы з ліку прадстаўнікоў кочующей па свеце нацыянальнасці. У ваенныя гады аўтар рамана пазнаёміўся з цыганам-разведчыкам Ішчанка (да гэтага часу ў даследчыкаў не атрымліваецца высветліць імя і імя па бацьку), якога за баявыя заслугі ўзнагародзілі Ордэнам Чырвонай Зоркі.
Што ездзяць па ваенных сцежках, пісьменнік аднойчы ўбачыў растурзанае цыганскую буду і пачуў гісторыю пра тое, што выжыў у ёй немаўля забрала маладая ўкраінка. А адзін з хутароў на Доне, дзе пасяліўся Калінін, славіўся цыганам-кавалём з залатымі рукамі. Малодшы брат мужчыны насіў імя Будулай - яно прыцягнула пісьменніка меладычнасцю. З гэтых кавалачкаў і паўстаў вобраз кніжнага персанажа і галоўныя сюжэтныя лініі.
Дачка пісьменніка Наталля Калініна ўспамінала:
«Ні адзін са сваіх твораў бацька не пісаў з такой страшэннай і самаахвярнай самааддачай, як раман пра Клаўдзіі і Будулай».Крытыкі, ацэньваючы твор, адзначалі ў пісьменніка глыбокае веданне ўкладу жыцця расейцаў. У яго атрымалася рэалістычна перадаць побыт і «душу» народа. А вось што тычыцца цыганскага быцця, то тут Калінін прайшоўся па вярхах, выкарыстоўваючы штампы ўспрымання. Але безумоўная заслуга Анатоля Веніямінавіч ў стварэнні ладу цыгана-франтавіка. Ён таленавіта і ярка напісаў пра ролю гэтай нацыі на шляху да перамогі над фашыстамі.
Біяграфія і сюжэт
Ваенная біяграфія Будулая пераклікаецца са службай Ішчанка: цыган з лёгкай рукі пісьменніка таксама ператварыўся ў разведчыка, які ўдзельнічаў у вызваленні Растова-на-Доне і узяцці Будапешта. У асабістым жыцці герой перажыў трагедыю - ў 1942 годзе страціў жонку. Да вайны працаваў кавалём, а пасля нейкі час бадзяўся па неабсяжнай Расіі, пакуль не асеў у Данскім хутары Вербны. У наваколлі гэтага хутара і была раздушана нямецкімі танкамі цыганская кібітка, у якой ехала яго жонка.
Сяброўства з хлопчыкам па імі Ваня абуджае ў Будулай бацькаўскія пачуцці. Пазней галоўны герой знаёміцца з яго прыёмнай маці Клаўдзіяй, і паміж імі ўспыхвае каханне. У пачатку вайны Клаўдзія забрала з разбітай буды цыганскага немаўля і выхоўвала як роднага разам са сваёй дачкой. Таямніцу з'яўлення Вані ведала толькі суседка, пастаянна шантажуючы жанчыну.
З з'яўленнем Будулая ў пасёлку мернае жыццё гераіні змяняецца. Клаўдзія разрываецца паміж пяшчотнымі пачуццямі да цыгану і страхам страціць мір і спакой у сям'і, бо сапраўдны бацька можа пазбавіць яе сына. У выніку Будулай прымае рашэнне пакінуць хутар.
У экранізацыі рамана Будулай пазбаўляецца памяці ў выніку зверскага зьбіцьця бандытамі. Успомніць мінулае дапамагае Ваня, якому маці распавяла праўду нараджэння. Ганарліваму цыгану атрымоўваецца адпомсціць крыўдзіцелям, схаваўшы іх за краты. Пасля чаго Будулай вяртаецца ў сяло Вербную, каб мірна бавіць рэшту стагоддзя з Клаўдзіяй.
Фільмы і ролі
Сюжэт рамана Анатоля Калініна ў кіно перанеслі тры рэжысёра. Адкрыў спіс пастановак Яўген Мацвееў ў 1967 годзе. Савецкі глядач убачыў карціну «Цыган», дзе галоўную ролю адыграў сам рэжысёр. Вобраз каханай цыгана ўвасобіла Людміла Хитяева. Чытачы, знаёмыя з творам Анатоля Веніямінавіч, з захапленнем прынялі стужку - прэм'еру чакаў аншлаг.
Аднак большай сімпатыяй савецкі глядач пачаў давяраць Будулай, які з'явіўся ў 1979 годзе на экранах у міні-серыяле Аляксандра Бланка «Цыган». Былы выведнік, які страціў сям'ю, паўстаў у асобе молдаванского артыста Міхая Волонтира. Яму ўдалося сфармаваць вобраз адважнага і высакароднага прадстаўніка сваёй нацыі. Акцёр настолькі гарманічна ўжыўся ў ролю, што ў далейшым знатакі кінамастацтва называлі яго проста Будулай, забываючы сапраўднае прозвішча.
А бо Волонтир трапіў на здымачную пляцоўку па шчаслівай выпадковасці. Вытворчасць карціны пастаянна адкладвалася - не давалі «дабро» вышэйстаячыя інстанцыі, ды і аўтары шукалі прыдатнага мужчыну на ролю Будулая. На пробы прыходзілі акцёры Мікалай Сліченко і Армэн Джыгарханян, аднак рэжысёра кандыдатуры не задаволілі.
Паставіла кропку ў пошуку Клара Лучко, якой трэба было згуляць Клаўдзію. На папярэднім размеркаванні роляў прысутнічаў Анатоль Калінін - пісьменнік бачыў сваю гераіню толькі ў асобе Клары Сцяпанаўны. Акторцы каштавала паказаць пастаноўшчыку фотакартку Волонтира, як лёс Намячаецца серыяла тут жа вырашылася. Дарэчы, у Клары з Міхаем склаліся цёплыя сяброўскія адносіны, якія праходзілі да канца жыцця.
«Цыган» - рэдкая кінаработа, якую можна смела паставіць у адзін шэраг з кніжнай версіяй, упэўненыя прыхільнікі творчасці Калініна. А Лучко і Волонтира пасля выхаду фільма накрыла хваля глядацкага любові. Сапраўды, стужка атрымалася добрай, пранізлівай і неверагодна шчырай.
Па сцэнары Будулай гінуў, але акцёр, прадчуваючы, які поспех чакае фільм, прапанаваў перакроіць фінал. І, як ні дзіўна, аўтар рамана падтрымаў Міхая. Так карціна здабыла адкрыты фінал, а праз шэсць гадоў ў 1985 годзе савецкія кінагледачы атрымалі працяг прыгод цыгана «Вяртанне Будулая» з тымі ж акцёрамі ў галоўных ролях.
Трэцім акцёрам, прымяралі вобраз персанажа кнігі Калініна, стаў Атар Мегвинетухуцеси. Чатырохсерыйны фільм Аляксандра фенька «Будулай, якога не чакаюць» знялі ў 1993 годзе. За аснову ўзялі элементы рамана, змяніўшы важныя пасылы. Напрыклад, цыган вяртаецца ў данскую станіцу ня з фронту, а пасля 10 гадоў турмы. Клаўдзію згуляла Ірына Купченко.
Цікавыя факты
- Значэнне імя Будулай - «поўная месяц». Імя мае арабскія карані, часта сустракаецца ў татараў.
- Для здымак вяселля цыганкі Насці (актрыса Матлюба Алимова) з рускай шафёрам аўтары фільма запрасілі жыхароў гэтага табара. Выбралі 20 каларытных асоб, аднак прыехалі 100 чалавек і засяліліся кагалам ў гасцініцу. Калі здымкі скончыліся, а цыганы адбылі дадому, стваральнікам карціны прад'явілі рахунак на кругленькую суму - пасля табара адміністрацыя гасцініцы не далічылася ручнікоў, прасцін, шклянак і іншых дробязяў.
- У памяць Міхая Волонтира, які пайшоў з жыцця ў 2015 годзе, знята кранальнае відэа пад назвай «Будулай больш не вернецца». Яно складаецца з фатаграфій творчага шляху таленавітага акцёра.
- Лучко адваявала ў малдаўскага тэатра, дзе служыў Волонтир, магчымасць акцёру здымацца ў «Цыганы». Кіраўнікі храма Мельпамены не жадалі адпускаць яго - на Міхаіл трымаўся ўвесь рэпертуар. Тады Клара Сцяпанаўна асабіста прыехала ў Малдавію і пераканала прадстаўнікоў тэатра ў тым, што Волонтир удзелам у стужцы такога зместу і маштабу праславіць іх краіну.
- Гледачы блыталі Міхая Волонитра са сталым папулярным у пачатку 1980-ых гадоў Ежы Бинчицким, які выканаў галоўную ролю ў фільме "Знахар".
- Натуральнымі ў абліччы персанажа Волонитра заставаліся толькі вусы. Валасы і бараду даводзілася кожны раз нарошчваць і завіваць плойкой.
- Молдаванский акцёр пакрыўдзіўся на стваральнікаў фільма за тое, што ганарар прызначылі па мінімальнай стаўцы - 7 рублёў (тады як Клара Лучко зарабляла 40 рублёў за здымачны дзень). Міхай са словамі: «падачкі мне не патрэбныя», - вырашыў працаваць бясплатна. Грошы ўсё ж атрымаў, але ўжо пасля прэм'еры стужкі.
- Па сцэнары Клаўдзіі споўнілася 40 гадоў, а Лучко перасягнула 50-гадовую мяжу. Зрэшты, аб рэальным ўзросце гледачы не здагадаліся - настолькі ідэальна Клара Сцяпанаўна ўжыўся ў ролю гераіні.
- У 1992 годзе Лучко і Волонтир зноў сустрэліся на здымачнай пляцоўцы, згуляўшы мужа і жонку ў карціне «Вінаватая я?»
цытаты
Фільмы пра цыгана, знятыя Аляксандрам Бланкам, ўсталі ў шэраг з самымі цытуемых карцінамі савецкага кінематографа: «Белае сонца пустыні», «Сцеражыся аўтамабіля», «Джэнтльмены поспеху» і іншымі.
«Калі паважаная Тамила сказала« вечка »- значыць,« вечка ».« Вы хочете песень? Іх ёсць у мяне! »« І ты, апошні, Будулай. Я табе танцую ля вогнішча, а ты нават не глянуў ».« Нядобры ты чалавек, Кируша ... Золь ».« Перадайце па цыганскай пошце, што чакаюць яго жонка і сын ».« Зямля не можа змарыць ідучага. Стамляюць злосць, нявер'е, адчай і адзінота. Абы заставалася наперадзе тое, да чаго імкнешся, абы не аказалася ззаду тое, да чаго спяшаешся ».« Не шкадуй сябе, не трэба. Ніхто іншы не зможа прайсці тваю дарогу. Толькі ты сам ».