біяграфія
Ганна Іаанаўна - расійская імператрыца з дынастыі Раманавых, пляменніца Пятра I, якая знаходзілася на троне з 1730 па 1740 гады. Ганна нарадзілася 7 лютага 1693 года ў царскай сям'і ў Крыжовай палаце цераму палаца Маскоўскага Крамля.
Бацькі дзяўчынкі - цар Іван V і царыца Праскоўя Фёдараўна - выхавалі яшчэ дзвюх дачок: старэйшую Кацярыну і малодшую Праскоўю. З ранняга ўзросту Ганна разам з сёстрамі вучылася рускай грамаце, арыфметыцы, геаграфіі, танцах, нямецкай і французскай мовах. Настаўнікамі царэўнаў былі Ёган Хрысціян Дзітрых Астэрман (старэйшы брат Андрэя Астэрмана), Стэфан Рамбург.
У 1696 годзе Іван Аляксеевіч памёр, і ўдава царыца разам з дзецьмі вымушана была пакінуць палаты Крамля і пераехаць у загарадную рэзідэнцыю Ізмайлава, якая ўяўляла сабой сядзібу, пабудаваную ў старорусском стылі. Ць палацавым гаспадарцы былі разбітыя фруктовыя сады, шматлікія вадаёмы, выбудаваны зімовы сад. У прыдворным тэатры рэгулярна ладзілі спектаклі, музыканты давалі канцэрты сімфанічнай музыкі.
У 1708 годзе сям'я памерлага брата Пятра I пераехала ў Санкт-Пецярбург. Урачыстая працэсія прыбыла ў новую сталіцу разам з Аляксеем Пятровічам, з Царэўна Феадосіяй, Марыяй і Наталляй і ўдавее царыцай Марфай Мацвееўна. У гонар сваякоў імператара быў уладкаваны вялікую гасьціну з гарматнымі залпамі і марской прагулкай па Фінскага заліва. Праскоўя Фёдараўна пасялілася з дочкамі ў палацы недалёка ад месца, дзе цяпер стаіць Смольны. Неўзабаве шведы пачалі наступ на паўночную сталіцу, і сваякам прыйшлося вярнуцца ў Маскву.
Войскам Пятра не ўдавалася ўзяць верх у Паўночнай вайне. Расійскага імператара неабходная была падтрымка прускіх і Курляндскай кіраўнікоў. Курляндыя падчас вайны адчувала палітычны ціск Рэчы Паспалітай, ад якой знаходзілася ў васальнай залежнасці. У 1709 годзе Пятру ўдалося пераламаць ход дзеянняў, рускія войскі занялі Курляндыю. Адбыліся дыпламатычныя перамовы з каралём Прусіі Фрыдрыхам Вільгельмам I, на якіх было вырашана парадніўся дзве дынастыі.
У якасці нявесты была абраная руская царэўна, пляменніца Пятра Ганна, жаніхом - пляменнік прускага караля герцаг Курляндскі Фрыдрых Вільгельм. Пасля двух месяцаў шлюбу малады муж памёр ад прастуды па дарозе ў Курляндыю. Пётр забараніў Ганне вяртацца на радзіму. Царэўна прыбыла ў Мітавы, дзе займала становішча ўдавее герцагіні 20 гадоў. Казна герцагства была спустошана працяглымі падаткамі Рэчы Паспалітай, таму Ганне прыйшлося гібець сціплае існаванне. Герцагіня шмат разоў пісала Пятру I, а затым яго ўдаве з просьбамі пра матэрыяльную дапамогу.
пачатак праўлення
У 1730 памёр імператар Пётр II, і паўстала неабходнасць выбару новага кіраўніка. На нарадзе тайнага савета было вылучана шэсць кандыдатур на расійскі трон: сын якая памерла герцагіні Ганны Пятроўны - Пётр-Ульрых, другая дачка Пятра I - цэсарэўны Лізавета Пятроўна, першая жонка Пятра I - Еўдакія Фёдараўна Лапухіна, і тры дачкі цара Іаана Аляксеевіча.
Князі Дзмітрый Галіцын і Васіль Далгарукі прапанавалі запрасіць Ганну Іванаўну, якая дваццаць гадоў знаходзілася ў сціснутых абставінах і магла пайсці на неабходныя арыстакратыі саступкі. Тайны савет падтрымаў выбар, і герцагіні быў адпраўлены ліст са спісам "кандыцый» - умоў, якія абмяжоўваюць самадзяржаўную ўлада на карысць Таемнай рады.
Ганна падпісала дакумент у Мітавы 25 студзеня (па ст.ст.), па якім абавязана была клапаціцца аб распаўсюдзе праваслаўя ў Расіі, не ўступаць у шлюб, не здзяйсняць буйныя знешнепалітычныя дзеянні без згоды Таемнай рады, не змяняць падатковую сістэму, не прызначаць прымача па сваім меркаванні. 15 лютага Ганна Іаанаўна прыбыла ў Маскву, дзе праз тыдзень ёй прысягнулі ваенныя і вышэйшыя дзяржаўныя саноўнікі.
Але 25 лютага апазіцыянеры Таемнай рады - Андрэй Астэрман, Гаўрыла Галоўкін, арцыбіскуп Феафан (Пракаповіч), Пётр Ягужинский, Антыёх Кантемир, Іван Трубецкой - прадставілі царыцы чалабітную аб аднаўленні абсалютызму. Ганна Іаанаўна, выслухаўшы прашэнне, разарвала «кандыцыі», і праз тры дні адбылася новая прысяга самадзяржаўнай кіраўніцы, а ў канцы красавіка - вянчанне Ганны на царства. Тайны савет быў скасаваны ў карыстаюцца ўрада Сената.
ўнутраная палітыка
Падчас праўлення Ганны Іаанаўны знешняй і ўнутранай палітыкай займаліся набліжаныя - канцлер Андрэй Астэрман і фаварыт Эрнст Ёган Бірона, які атрымаў добразычлівасць ад Ганны яшчэ падчас герцагства ў Курляндыі. Арміяй кіраваў фельдмаршал нямецкага паходжання Хрыстафор Мініх. Ганна ня спрыяла рускай шляхты, аддаючы перавагу атачаць сябе іншаземцамі. Перыяд праўлення Ганны Іаанаўны сучаснікі называлі «бировщиной», так як фаварыт імператрыцы валодаў фактычна неабмежаванымі магчымасцямі.
З 1730 года ў заведзенай традыцыі казначэйства пачатак выпуск манет з выявай новай імператрыцы. У 1731 годзе была створана кіруючая структура - Кабінет міністраў, а таксама два новых ваенных палка - Ізмайлаўскі і Конны, укамплектаваныя замежнікамі і салдатамі з паўднёвых губерняў. У гэтым жа годзе з'явіўся Сухапутны шляхецкі кадэцкі корпус для навучання дваранскіх спадчыннікаў, праз год павысіліся афіцэрскія заробку. Былі адкрыты вучылішча для падрыхтоўкі чыноўнікаў і шматлікія семінарыі, у тым ліку і пры Акадэміі. Ўмацаванню праваслаўя спрыяла ўвядзенне закона аб смяротнай кары за блюзьнерства.
У другой палове 30-х гадоў было канчаткова ўзаконена прыгоннае права, завадскія працоўныя абвешчаныя ўласнасцю ўладальнікаў прадпрыемстваў. Пасля ўвядзення мер ўзмацнення жорсткасці намеціўся рост прамысловасці, і ўжо неўзабаве Расія заняла першае месца ў свеце па выпуску чыгуну. Удзельнікі складання першапачатковых патрабаванняў для імператрыцы былі арыштаваныя і сасланыя па турмах ці спасылках. Да саракавым годзе сярод міністраў паспеў змова супраць Ганны Іаанаўны, які быў раскрыты, а арганізатары і ўдзельнікі - міністр Арцемій Валынскі, архітэктар Пётр Еропкин, саветнік Адміралцейскай канторы Андрэй Хрушчоў - пакараныя.
Сама Ганна Іаанаўна не адрознівалася талентам кіравання дзяржавай. Большую частку імператарскага часу царыца выдаткоўвала на забавы - стварэнне маскарадаў, правядзенне баляў і на паляванне. Пры двары імператрыцы ўтрымлівалася каля сотні карлікаў і гігантаў, блазнаў і Жартаўніцы. У гісторыі таго часу зафіксавана гумарыстычная вяселле, зладжаная пры двары царыцы паміж князем Міхаілам Галіцын-кваснікі і нараджэнкай Калмыкіі Аўдоццяй Бужениновой. Ганна Іаанаўна спрыяла тэатральнаму мастацтву. Падчас яе праўлення ў Расеі пачалася мода на італьянскую оперу, быў пабудаваны тэатр на 1000 месцаў, адкрыта першая балетная школа.
знешняя палітыка
Справамі знешняй палітыкі займаўся А. Астэрман, які ў 1726 годзе ўжо дамогся мірнай дамовы з Аўстрыяй. Дзякуючы перамозе Расіі ў ваенным канфлікце з Францыяй за польскую спадчыну, у 1934 годзе ў Варшаве на пасад быў узведзены кароль Аўгуст III. Чатырохгадовая вайна з Турцыяй скончылася ў 1739 годзе на нявыгадных для Расеі умовах, падпісаных у Бялградзе.Асабістае жыццё
У 1710 году Ганна выйшла замуж за герцага Курляндыі Фрыдрыха Вільгельма. У гонар вяселля Пётр I зладзіў ўрачыстасць, якая доўжылася больш за 2 месяцы. Падчас баляў ведаць ненаяда ежай і віном. Перад паездкай дадому герцаг занямог, але не надаў значэння хваробе. Выехаўшы экіпажам, Вільгельм памёр у першы ж дзень паездкі. Не маючы магчымасці вярнуцца да родных, Ганна Іаанаўна вымушана была пасяліцца ў Курляндыі.
Прыдворныя былі варожа настроены супраць малады ўдавы, і адзіным сябрам, а затым і фаварытам герцагіні стаў расійскі рэзідэнт Пётр Міхайлавіч Бястужаў-Румін. У 1926 году Ганна мела намер выйсці замуж за графа Морыца Саксонскага, але вяселле знерваваў князь Аляксандр Меншыкаў, які планаваў сам стаць герцагам Курляндыі.
У 1727 князь быў адкліканы ў Расію, а новым фаварытам Ганны стаў Эрнст Ёган Бірона. Мяркуецца, што будучая расійская імператрыца нарадзіла ад Бірона сына. Свайго фаварыта Ганна Іаанаўна забрала пазней у Расію і зрабіла суправіцелем.
смерць
Імператрыца Ганна Іаанаўна памёр 17 кастрычніка (па ст.ст.) 1740 г. у Санкт-Пецярбургу. Прычынай смерці царыцы стала нырачная хвароба. Магіла царыцы знаходзіцца ў Петрапаўлаўскім саборы. У завяшчанні спадкаемцам трона імператрыца паказала нашчадкаў яе роднай сястры Кацярыны Мекленбургскі.памяць
Падзеі XVIII стагоддзя ўяўляюць цікавасць не толькі для гісторыкаў, але і для кінематаграфістаў. Не раз біяграфія імператрыцы Ганны станавілася асновай сюжэту гістарычных дакументальных ці мастацкіх фільмаў. У 80-я гады ў фільмах «Балада пра Берынга і яго сябрах», «Дземідавы», «Міхайла Ламаносаў» ролю Ганны Іаанаўны выконвалі актрысы Нона Мардзюкова, Лідзія Федасеева-Шукшына, Марыя Полицеймако.
У шматсерыйным цыкле «Таямніцы палацавых пераваротаў. Расія, XVIII стагоддзе », які выйшаў на экраны ў пачатку 2000-ных гадоў, царыцу Ганну згуляла Ніна Русланова, а ў 2008 годзе яе ролю выканала Іна Чурыкава.