Гісторыя персанажа
Другарадны персанаж казкі «Залаты ключык, або Прыгоды Бураціна», напісанай графам Аляксеем Мікалаевічам Талстым, літаратарам і грамадскім дзеячам. Чарапаха Тарціла жыве ў сажалцы, воляй выпадку гуляе роля захавальніцы залатога ключыка і перадае гэты прадмет Бураціна - галоўнаму герою.Гісторыя стварэння
Задумка аповесці аб драўляным хлопчыка з'явілася ў Аляксея Талстога ў 1923 годзе. У той час літаратар знаходзіўся ў эміграцыі і там займаўся рэдактурай рускага перакладу казкі італьянца Карла Коллоди. Арыгінальнае твор называлася «Прыгоды Пінокіё. Гісторыя драўлянай лялькі »і напісана было ў другой палове XIX стагоддзя.
Адрэдагаваны Талстым пераклад выйшаў у Берліне, праз год, калі сам Аляксей Мікалаевіч вярнуўся ў СССР. У гэтым тэксце ўжо назіраліся некаторыя адхіленні ад арыгінальнай версіі: шэраг момантаў адаптавалі да расійскіх рэалій, у казцы з'явіліся рускія прымаўкі, стылістычныя пераробкі. Да прыкладу, складанае для рускага вуха імя бацькі Пінокіа - Джеппетто - замянілі на больш лёгкае для ўспрымання імя Карла.
У 1933 году Аляксей Талстой разам з перакладчыцай Нінай Пятроўскай пачынае працаваць над літаратурным пераказам «Пінокіа», якім займаецца на замову «Детгиза». У канчатковай версіі рускага варыянту казкі некаторыя моманты аказваюцца сур'ёзна на змены ў тэксце, а не пра ўсё і зусім не было ў італьянскім арыгінале.
Да прыкладу, залатога ключыка - сюжетообразующего для рускай версіі прадмета, які вынесены нават у назву казкі. У тэксце Талстога больш весялосці і авантурнага духу і менш маралізатарства, чым у арыгінале Коллоди.
У 1935 году скончаны твор сышло ў друк. Яшчэ праз год Талстой напісаў для Цэнтральнага дзіцячага тэатра ў Маскве п'есу «Залаты ключык», а ў 1939 годзе стварыў сцэнар, па якім знялі першую, яшчэ чорна-белую кінастужку пра Бураціна.
біяграфія
Чарапаха Тарціла ў аповесці Аляксея Талстога жыве ў глыбокім бруднай сажалцы, поўным «жаб, п'явак і лічынак вадзянога жука». Сышчыкі-Доберманы кінулі ў гэты сажалка Бураціна, каб утапіць героя. Аднак драўляны хлопчык не стаў тануць, а сустрэўся замест гэтага з чарапахай Тарціле, якая паставілася да героя з жалем і аддала таго залаты ключык.
Некалькі раней Карабас-Барабас упусціў гэты ключык у сажалку, і Тарціла захоўвала той на дне. Ад Тарцілы ж галоўны герой пазнае, хто скраў залатыя, закапаныя ім на пустцы (гэтыя злыдні - Ліса Аліса і кот Базіліо). Характарыстыка гэтай гераіні ў тэксце адназначна станоўчая, хоць па тэмпераменце Тарціла - тыповы флегматык.
экранізацыі
Па казцы «Залаты ключык, або Прыгоды Бураціна» знята некалькі фільмаў і мультфільмаў.
Класічная анімацыйная версія чарапахі Тарцілы ў акулярах з'явілася ў 1959 годзе, калі выйшаў савецкі мультфільм «Прыгоды Бураціна». Чарапаху Тарціле агучвала актрыса Анастасія Зуева.
Класічная экранізацыя казкі пра Бураціна знятая ў 1975 годзе на кінастудыі «Беларусьфільм». У гэтым двухсерыйную музычным фільме ролю чарапахі Тарцілы згуляла акторка Рына Зялёная. Рэжысёр Леанід Нячаеў хацеў, каб гэтую ролю выканала знакамітая Фаіна Раневская, але акторка не захацела ехаць у Беларусь, дзе павінна было здымацца кіно, і аджартавалася, сказаўшы, што з-за сталага ўзросту згодная працаваць у гэтым праекце толькі ў тым выпадку, калі здымкі арганізуюць у пад'ездзе яе ўласнага дома.
Для фільма было запісана 13 песень. Рына Зялёная выканала «Раманс Тарцілы». Падчас запісу адбыўся невялікі інцыдэнт: актрыса адмовілася сьпяваць другі куплет з-за таго, што ў тэксце згадваўся сталы ўзрост гераіні. У выніку фанаграму не сталі перазапісваць, але на месцы другога куплета давялося пакінуць адзін пройгрыш. Пазней песні з фільма выпусцілі асобнай пласцінкай.
Фільм зняты блізка да тэксту казкі, але ёсць і адрозненні. Да прыкладу, злыдзень Карабас-Барабас пра тое, што чарапаха Тарціла аддала Бураціна залаты ключык, пазнае ад Дурамара. А ў кнізе Тарціла сама распавядае аб які адбыўся Карабасу.
У музычным фільме 1997 года «Найноўшыя прыгоды Бураціна» ролю чарапахі Тарцілы выконвае расійская эстрадная спявачка Ларыса Даліна, а сама Тарціла становіцца каханай таты Карла (у ролі якога выступае спявак і акцёр Аляксандр кальянаў).
Сам фільм уяўляе сабой серыю з сямі кліпаў, месца дзеяння - нейкая паўднёвая краіна, час - канец ХХ стагоддзя. Бураціна ў гэтай інтэрпрэтацыі ператвараецца ў маладую спявачку, якая прыехала на гастролі ў кампаніі сяброў і марыць адхапіць прэстыжную музычную прэмію «Залаты ключык». Здымалася кіно на Канарскіх астравах.
У 2009 годзе выйшаў яшчэ адзін мюзікл пра прыгоды Бураціна, прымеркаваны да святкавання Новага года. У акцёрскім складзе там таксама задзейнічаны зоркі расійскай эстрады, а роля Тарцілы выконвае камічны дуэт «Новыя рускія бабкі».
Цікавыя факты
- У арыгінальнай казцы «Прыгоды Пінокіа» аўтарства італьянца Карла Коллоди (літаратурнай апрацоўкай якой і стала кніга пра Бураціна) няма чарапахі Тарцілы або кагосьці, хоць бы аддаленага падобнага на гэтую гераіню. Няма там і залатога ключыка, вакол якога круцяцца прыгоды Бураціна ў кнізе Аляксея Талстога.
- Сцэна з фільма «Залаты ключык або Прыгоды Бураціна», дзе чарапаха Тарціла плавае ў сажалцы, знятая ў Нікіцкі батанічным садзе ў Ялце.
- Касцюм, у якім гледачы бачаць Рину Зялёную ў фільме, стаў класічным для выявы чарапахі Тарцілы. Дэталі гэтага касцюма да гэтага часу прайграваюцца ў карнавальных і тэатральных строях.
- Імем чарапахі Тарцілы названы корм для сухапутных чарапах, торт і цукеркі фабрыкі "Эўрыка". А візуальнае ўвасабленне гераіні можна ўбачыць на рэтра-паштоўках серыі «Залаты ключык» 1955 года выпуску з класічнымі ілюстрацыямі да выдання казкі пра Бураціна. Стварыў іх мастак Леанід Уладзімірскі.
- У 1993 годзе выйшла відэагульня ў жанры графічнага квэста паводле казкі «Прыгоды Бураціна». Чарапаха Тарціла у гэтым квэсце, як і ў казцы Талстога, выступае захавальніцай залатога ключыка.