Гісторыя персанажа
У старажытных міфах і легендах шматкроць сустракаюцца апісанні істот, якія сталі сімбіёзам чалавека і рыбы. Мары чалавецтва аб магчымасці перасоўвацца па сушы і гэтак жа спрытна існаваць пад вадой пацягнулі ўзнікненне фантастычных гісторый. Падводны свет, якія прывабліваюць увагу таямнічасцю і нязведанасць, стаў месцам, дзе насялялі выдуманыя істоты.
У ліку герояў небыліц і казак апынуліся славянскія русалкі, арабскія «жыхары мора», старажытнагрэцкія трытоны і сірэны, кельцкія Селком (людзі-цюлені). Іхтыяндр - плён уяўлення, якая хоча прадставіць свету істота, бесперашкодна якія пакараюць водную прастору.
Гісторыя і лад
Кніга «Чалавек-амфібія» напісаная ў 1927 году Аляксандрам Бяляевым. Таленавіты пісьменнік быў прыкаваны да ложка з-за спондилита хрыбетнага слупа. Дыягназ не дазваляў літаратару весці нармальны лад жыцця і вымушаў займацца любімай справай у ляжачым становішчы.
Бяляеў напісаў мноства твораў, сярод якіх раманы, аповесці і апавяданні. Фантастыка як жанр стала аддушынай для пісьменніка, а ідэі, прапанаваныя ім у апавяданнях, пазней выкарыстоўваліся ў навуковых даследаваннях. Бяляеў загінуў у 1942 годзе, пакінуўшы багатую спадчыну.
Раман «Чалавек-амфібія» здабыў папулярнасць пры жыцці аўтара. Ён апавядаў пра прыгоды незвычайнага істоты Іхтыяндр і яго каханай, чый саюз зламалі зьбег абставінаў і жыццёвыя перыпетыі. Кніга ўключана для вывучэння ў школьную праграму, так як прапагандуе высокія маральныя асновы. Дзеянне адбываецца ў Буэнас-Айрэсе.
Сюжэт будуецца вакол юнакі, які мог памерці з-за страшнага захворвання, але быў выратаваны прафесарам Сальватору. Вучоны вырашыў, што праведзеная аперацыя выратуе маладому чалавеку жыццё, і перасадзіў пацыенту акулавыя жабры. Іхтыяндр мог дыхаць пад вадой, сябраваў з падводнымі насельнікамі і атрымліваў задавальненне ад правядзення часу ў нетрах акіяна.
З часам рыбакі, якія заўважылі дзіўныя здарэння (прапажу ўлову, незвычайныя гукі), вырашылі, што ў заліве насяляе «марскі д'ябал». Гэта мянушка замацавалася за юнакоў. Адзіным чалавекам, не пабаяўся сверхсущества, стаў Пэдра Зурита, капітан судна «Медуза». Ён разам з індзейцам Бальтазарам вырашыў я злавiць Іхтыяндр і прымусіць здабываць жэмчуг з марскога дна.
Старанні мужчын ні да чаго не прывялі. Але аднойчы герой выратаваў тоне дзяўчыну, якая апынулася дачкой Бальтазара. Гуттиэре прадказвалі шлюб з капітанам судна. Яе бацька, даведаўшыся, што паміж дзяўчынай і Іхтыяндр паўсталі пачуцці, спрыяе яе ад'езду. Ўмілаваная Іхтыяндр выходзіць замуж за капітана «Медузы».
Над Сальватору і Іхтыяндр чыняць правасуддзе. Юнак злоўлены і зьняволены ў турму, а прафесары асуджаюць за замах на боскія паўнамоцтвы, так як, стварыўшы незвычайнае істота, ён наблізіў сябе да Усявышняга. Асуджэнне навакольных прыводзіць да таго, што Іхтыяндр ледзь не атруцілі цыяністым каліем.
Яго выпадкова ўдалося выратаваць, але арганізм юнакі зведаў непапраўныя змены. Цяпер знаходжанне на сушы было смяротным. Герой сплывае да прыяцеля прафесара Сальватору на востраў Туамоту, дзе здабывае свабоду.
Галоўная калізія рамана заключаецца ў развязцы. Таямніца паходжання Іхтыяндр раскрываецца: становіцца зразумела, што ён - сын Бальтазара. Маці юнака памерла ў родах, і немаўля падкінулі Сальватору ў надзеі на выратаванне. Прафесар пакінуў хлопчыка пры сабе, запэўніўшы ўсіх, што лячэнне не дапамагло. Даведаўшыся праўду, стары Бальтазар страчвае розум і дарэмна заклікае да хваляў Ціхага акіяна.
Іхтыяндр - галоўны герой рамана, добры і разумны малады чалавек, які дапамагае якія жывуць у нястачы. Пісьменнік прадставіў героя ў вобразе своеасаблівага Робін Гуда, які рабаваў багатых дзеля здаволення патрэб бедных. Іхтыяндр раздзірае сеткі паспяховых рыбакоў, раздаючы іх ўлоў немаёмным заваёўнікам марскіх вод. Гэта рамантычны персанаж, здольны на подзвігі.
Адважны, валявой і шчыры хлопец адчувае гарачыя пачуцці, не азмрочаныя нягодамі існавання. Ён верыць людзям. Наіўнасць і чысціня, якія мяжуюць з інфантыльнасцю, робяць Іхтыяндр ідэальным персанажам для кінематографа. Ён бяжыць ад нянавісці і злосці навакольнага свету туды, дзе можна здабыць свабоду. Адрынуты светам, у якім нарадзіўся, юнак знаходзіць прытулак у марскіх водах.
экранізацыі
Раман «Чалавек-амфібія» упершыню экранізаваны ў 1961 годзе. Рэжысёры Уладзімір Чабатароў і Генадзь Казанскі захавалі лейтматыў літаратурнай асновы, але прадставілі ўласную інтэрпрэтацыю. Фільм апісвае існаванне паўчалавека-полурыбы ў прыбярэжных водах лацінаамерыканскай краіны.
Ключавой сцэнай з'яўляецца сварка капітана шхуны Пэдра Зуриты з нявестай Гуттиэре. Дзяўчына ў парыве эмоцый кінулася ў ваду і сутыкнулася твар у твар з акулай. Ад небяспечнага драпежніка яе выратаваў «марскі д'ябал» - Іхтыяндр. Юнак даставіў Гуттиэре на бераг, а яго заслугі прысвоіў сабе Зурита.
Гісторыя Іхтыяндр становіцца здабыткам грамадскасці з-за артыкула журналіста, якому даверыўся прафесар Сальватору. Які шпацыраваў па горадзе малады чалавек, у чыё існаванне не верыў Зурита, быў злоўлены. Праклінаць яго рыбакі патрабавалі расправы. Кінагісторыя мае той жа фінал, што і кніга.
Галоўную ролю адыграў Уладзімір Коренев, акцёр, чые нябесна блакітныя вочы прыкоўвалі да экрана тысячы глядачак. У вобразе Гуриэтте выступіла Анастасія Вярцінская. Пацалунак маладых людзей лічыцца самым рамантычным эпізодам карціны. Сямнаццацігадовы актрыса была першай жанчынай у Савецкім Саюзе, якая з'явілася ў кадры амаль аголенай. Яе цела прыкрываў напаўпразрысты купальнік, які выглядаў залішне эратычна для кансерватыўнага савецкага кінематографа.
Экранны вобраз Іхтыяндр быў старанна прадуманы. У фільме касцюм героя упрыгожаны маленькімі лускавінкамі з кінастужкі, а асновай служыла тканіна для шчыльных жаночых панчоха. Усяго вырабілі 4 касцюма, на якія сышло 10 000 лускавінак. Дэталі ўручную нашывалі на адзенне персанажа.
У 2004 годзе знятая другая аднайменная стужка. Ідэю пра вечнае адзіноце на кінаэкране ўвасобіў рэжысёр Аляксандр Атанесяна. У галоўнай ролі зняўся Саід Дашук-Нігматулін. Фільму не ўдалося перасягнуць поспех першай стужкі, яго вельмі рэдка транслююць па тэлебачанні.
Цікавыя факты
- Аляксандр Бяляеў - не першы пісьменнік, які звярнуўся да ідэі пра істоту, які жыве ў марской бездані. Сюжэт пераняты аўтарам ў Жана дэ ля Іра, які напісаў твор «Чалавек, які можа жыць у вадзе». Улетку 1909 года яго публікавала гарадская парыжская газета.
- Галоўная дзеючая асоба - хлопчык з жабрамі акулы, ён насіў імя Иктанэр. Стваральніка сверхсущества клікалі Фульбер. Крышачы эскадры караблёў, хлопчык падпарадкаваўся «бацьку», які імкнуўся скарыць свет. Планы збіла любоў да цудоўнай Моизетте. У адрозненне ад Іхтыяндр, Иктанэр пайшоў на аперацыю па выдаленні жабраў. Пасля яе ён пасяліўся на Таіці разам з Моизеттой.
- Восенню 1909 года рускі журналіст напісаў на твор фельетон. Яго апублікавала газета «земшчыны». Сатырычны твор, як і раман Бяляева, ня дэманстравала сур'ёзных сюжэтных зменаў.