біяграфія
Джузэпэ Вердзі (поўнае імя - Джузэпэ Фортунино Франчэска Вердзі) - вялікі італьянскі кампазітар. Яго музычныя творы - гэта «скарбы» сусветнага опернага мастацтва. Творчасць Вердзі - кульмінацыя развіцця італьянскай оперы 19 стагоддзя. Дзякуючы яму опера стала такой, якой яна з'яўляецца зараз.Дзяцінства і юнацтва
Нарадзіўся Джузэпэ Вердзі ў маленькай італьянскай вёсцы Ле Ронколе, недалёка ад горада Буссето. У той момант гэтая тэрыторыя належала Першай Французскай імперыі. Такім чынам, у афіцыйных дакументах пазначана краіна нараджэння Францыя. Нарадзіўся ён 10 кастрычніка 1813 года ў сялянскай сям'і. Яго бацька Карла Джузэпэ Вердзі утрымліваў мясцовы карчму. А маці Луіджы Уттини працавала пралль.
Любоў да музыкі хлопчык праявіў яшчэ ў дзяцінстве, таму спачатку бацькі падарылі яму спинет - клавішны струнны інструмент, падобны на клавесін. А неўзабаве ён пачала вывучаць музычную грамату і вучыцца гульні на органе ў вясковай царкве. Першым яго настаўнікам стаў святар П'етра Байстрокки.
У 11 гадоў маленькі Джузэпэ стаў выконваць абавязкі арганіста. Аднойчы на службе яго заўважыў заможны гарадскі купец Антоніа Барецци, ён прапанаваў дапамагчы хлопчыку атрымаць добрую музычную адукацыю. Спачатку Вердзі пераехаў у дом Барецци, мужчына аплачваў для яго самога лепшага выкладчыка, а пазней аплаціў і навучанне Джузэпэ ў Мілане.
У гэты перыяд часу Вердзі захапіўся літаратурай. Перавагу аддае класічным творам Дантэ, Шэкспіра, Шылера, Гётэ.
музыка
Па прыездзе ў Мілан ён спрабуе паступіць у кансерваторыю, але адразу атрымлівае адмову. Яго не прымаюць з-за недастатковага ўзроўню гульні на фартэпіяна. Ды і ўзрост, на той момант яму ўжо было 18 гадоў, перавышаў устаноўлены для прыёму. Характэрна, што цяпер Міланская Кансерваторыя носіць імя Джузэпэ Вердзі.
Але малады чалавек не адчайваецца, ён наймае прыватнага выкладчыка і вывучае асновы кантрапункта. Ён наведвае оперныя спектаклі, канцэрты розных аркестраў, мае зносіны з мясцовым бамондам. І ў гэты час ён пачынае задумвацца пра тое, каб стаць кампазітарам для тэатра.
Па вяртанні Вердзі ў Буссето Антоніа Барецци арганізаваў для маладога чалавека першае ў яго жыцці выступленне, якое зрабіла сапраўдны фурор. Пасля гэтага Барецци прапанаваў Джузэпэ стаць выкладчыкам для яго дачкі Маргарыты. Неўзабаве паміж маладымі людзьмі паўстала сімпатыя, і ў іх пачаўся раман.
У пачатку кар'еры Вердзі пісаў невялікія па аб'ёме творы: маршы, рамансы. Першай значнай пастаноўкай стала яго опера «Оберта, граф дзі Сан-Бонифачо», якая была прадстаўлена міланскаму гледачу ў тэатры «Ла Скала». Пасля аглушальнага поспеху з Джузэпэ Вердзі быў падпісаны дагавор на напісанне яшчэ двух опер. У абумоўленыя тэрміны ён стварыў «Кароль на гадзіну» і «Набука».
Пастаноўка «Кароль на гадзіну» была дрэнна прынятая гледачом і правалілася, а ад «Набука» імпрэсарыа тэатра спачатку і зусім адмовіўся. Яе прэм'ера ўсё ж адбылася, праўда, праз два гады. І гэтая опера мела аглушальны поспех.
Для Вердзі, які пасля правалу «Караля на гадзіну» і страты жонкі і дзяцей збіраўся пакінуць музычнае ніве, «Набука» стала глытком свежага паветра. За ім замацавалася рэпутацыя паспяховага кампазітара. «Набука» за год была пастаўлена ў тэатры 65 разоў, да слова, яна і па гэты дзень не сыходзіць з сусветных сцэн.
Гэты перыяд у жыцці Вердзі можна ахарактарызаваць як творчы ўздым. Пасля оперы «Набука» кампазітар напісаў яшчэ некалькі опер, якія былі таксама выдатна сустрэтыя гледачом - «Ломбардцы ў крыжовым паходзе» і «Эрнані». Пазней пастаноўка «Ломбардцы» была пастаўлена ў Парыжы, праўда, для гэтага Вердзі давялося ўнесці змены ў першапачатковы варыянт. У першую чаргу ён замяніў італьянскіх герояў на французскіх, а ў другую - пераназваў оперу ў «Ерусалім».
Але адным з самых вядомых твораў Вердзі стала опера «Рыгалета». Напісана яна па матывах п'есы Гюго «Кароль забаўляецца». Сам кампазітар лічыў гэтую працу сваім лепшым тварэннем. Руская глядач знаёмы з «Рыгалета» па песні «Сэрца прыгажуні схільна да здрады». Оперу паставілі тысячы разоў у розных тэатрах свету. Арыі галоўнага героя, блазна Рыгалета, выконвалі Дзмітрый Хварастоўскі, Пласіда Дамінга, Муслім Магамаеў.
Два гады праз Вердзі піша «Травіяту» па творы «Дама з камеліямі» Аляксандра Дзюма-малодшага.
У 1871 году Джузэпэ Вердзі атрымлівае заказ ад егіпецкага кіраўніка. Яго просяць напісаць оперу для Каірскага опернага тэатра. Прэм'ера оперы "Аіда" адбылася 24 снежня 1871 года і была прымеркаваная да адкрыцця Суэцкага канала. Самая вядомая арыя оперы - «Трыўмфальны марш».
Кампазітар напісаў 26 опер і рэквіем. У тыя гады оперныя тэатры наведвалі ўсе слаі грамадства, як мясцовая арыстакратыя, так і беднякі. Таму італьянцы Джузэпэ Вердзі па праве лічаць «народным» кампазітарам Італіі. Ён ствараў такую музыку, у якой просты італьянскі народ адчуваў уласныя перажыванні і надзеі. У операх Вердзі людзі чулі заклік да барацьбы з несправядлівасцю.
Характэрна, што са сваім галоўным «супернікам» Рыхардам Вагнерам Джузэпэ Вердзі нарадзіўся ў адзін год. Творчасць кампазітараў наўрад ці зблытаеш, але менавіта іх лічаць рэфарматарамі опернага мастацтва. Зразумела, кампазітары былі шмат чулі пра адзін аднаго, але ні разу не сустракаліся. Аднак у сваіх музычных творах збольшага яны стараліся палемізаваць адзін з адным.
Пра жыццё і творчасць Джузэпэ Вердзі былі напісаныя кнігі і нават здымаліся фільмы. Самай вядомай кінапрацай стаў міні-серыял Рэната Кастеллани «Жыццё Джузэпэ Вердзі», які выйшаў на экраны ў 1982 годзе.
Асабістае жыццё
У 1836 году Джузэпэ Вердзі ажаніўся з дачкой свайго дабрадзея Маргарыце Барецци. Неўзабаве дзяўчына нарадзіла дачку Вірджынію Марыю Луізу, але ў полуторогодовалого ўзросце дзяўчынка памірае. У гэтым жа годзе, месяцам раней, Маргарыта нарадзіла сына Ицилио Рамана, які таксама памірае ў маленстве. Праз год памерла і сама Маргарыта ад энцэфаліту.
У 26 гадоў Вердзі застаўся адзін: яго пакінулі і дзеці, і жонка. Ён здымае жыллё недалёка ад царквы Санта Сабіна, яму цяжка перажыць гэтую страту. У нейкі момант ён нават вырашае перастаць складаць музыку.
У 35 гадоў Джузэпэ Вердзі закахаўся. Яго каханай стала італьянская оперная спявачка Джузеппина Стреппони. 10 гадоў яны пражылі ў так званым «грамадзянскім» шлюбе, чым выклікалі ў грамадстве вельмі негатыўныя чуткі. Пара ажанілася ў 1859 годзе ў Жэневе. А ад злых моў жонкі аддавалі перавагу хавацца удалечыні ад горада - на віле Сант-Агата. Дарэчы, праект дома быў створаны самім Вердзі, ён не захацеў звяртацца да дапамогі архітэктараў.
Дом атрымаўся лаканічным. А вось сад, навакольны вілу, быў па-сапраўднаму раскошным, паўсюль кветкі і экзатычныя дрэвы. Справа ў тым, што вольны час Вердзі любіў прысвячаць садоўніцтву. Дарэчы, як раз у гэтым садзе кампазітар пахаваў сваю любімую сабаку, пакінуўшы на яе магіле надпіс: «Помнік майму сябру».
Джузеппина стала для кампазітара галоўнай музай і апорай у жыцці. У 1845 годзе ў спявачкі знікае голас, і яна прымае рашэнне скончыць оперную кар'еру. Услед за Стреппони гэта вырашыў зрабіць і Вердзі, на той момант кампазітар ўжо багаты і знакаміты. Але жонка угаворвае мужа працягнуць сваю музычную кар'еру, і як раз пасля яго «сыходу» быў створаны шэдэўр опернага мастацтва - «Рыгалета». Джузеппина аж да сваёй смерці ў 1897 году падтрымлівала і натхняла Вердзі.
смерць
21 студзеня 1901 года Джузэпэ Вердзі быў у Мілане. У гатэлі ў яго здарыўся інсульт, кампазітара паралізавала, аднак ён працягваў чытаць партытуры опер «Тоска» і «Багема» Пучыні, «Пікавая дама» Чайкоўскага, але яго меркаванне наконт гэтых твораў так і не гаварылася. Кожны дзень моцы пакідалі вялікага кампазітара, і 27 студзеня 1901 года яго не стала.
Пахавалі вялікага кампазітара на манументальныя могілках у Мілане. Але праз месяц яго цела было перапахавана на тэрыторыі дома адпачынку для пенсіянераў-музыкаў, які ў свой час стварыў сам кампазітар.
творы
- 1839 - «Оберта, граф дзі Сан-Бонифачо»
- 1940 - «Кароль на гадзіну»
- 1845 - «Жанна д'Арк»
- 1846 - «Атыла»
- 1847 - «Макбет»
- 1851 - «Рыгалета»
- 1853 - «Трубадур»
- 1853 - «Травіята»
- 1859 - «Баль-маскарад»
- 1861 - «Сіла лёсу»
- 1867 - «Дон Карлас»
- 1870 - «Аіда»
- 1874 - Рэквіем
- 1886 - «Атэла»
- 1893 - «Фальстаф»