біяграфія
Творчасцю Гаўрыіла Дзяржавіна захапляўся сам Аляксандр Сяргеевіч Пушкін. Акрамя літаратуры, у біяграфіі Гаўрыіла Рамановіча прысутнічала дзяржаўная служба, адданасць імператрыцы і неафіцыйны гімн імперыі.Дзяцінства і юнацтва
Паэт і дзяржаўны дзеяч нарадзіўся ў Казанскай губерні ў 1743 годзе. Дзень нараджэння прыйшоўся на 14 ліпеня па новым стылі. Род Дзяржавіна бярэ пачатак ад татарскага мурзы Багрыма. Па сямейным паданні, продак перайшоў у служэньне да князю Васілю Цёмны з шэрагаў Залатой Арды ў XV стагоддзі.
Змяніўшы веравызнанне, былы падданы Орды атрымаў пры хрышчэнні імя Ілля. Ад аднаго з сыноў Іллі - Дзяржавы - і адбылася галіна сваяцтва Гаўрыіла Рамановіча.
Сям'я Дзяржавіна была небагатая. Бацька, дваранін у ганаровым званні секунд-маёра, рана пайшоў з жыцця, і нягоды выхавання сына ляглі на плечы маці Фёклы Андрэеўны. Жанчыне складана было даць Гаўрыілу годнае адукацыю. Спачатку хлопчык навучаўся рахунку, грамаце і пісьму дома. Першымі настаўнікамі апынуліся царкоўнікі.
Ва ўзросце сямі гадоў хлопчык паступае ў пансіён у Арэнбурзе, ня які адрозніваўся славай якаснага навучання. Тым не менш, пасля атрыманых урокаў Дзяржавін ніштавата пачынае гаварыць на нямецкай мове. Крыху пазней сям'я перабралася ў Казань, а юнак адправіўся на навучанне ў гімназію.
Гімназысту палюбілася выяўленчае мастацтва і інжынернае справа, у якім ён сапраўды зайшоў далёка. Тут жа падлетак пазнаёміўся з творчасцю паэтаў Міхаіла Ламаносава, Аляксандра Сумарокова, Васіля Тредиаковского. Юнак сам ўпершыню бярэ ў рукі пяро і спрабуе сілы ў паэзіі. Першы блін апынуўся камяком, склад выходзіў не зусім удалым, а спытаць савета апынулася не ў каго.
У 1762 годзе прышло патрабаванне аб яўцы Дзяржавіна ў Праабражэнскі полк, і малады чалавек заступае на вайсковую службу. Сам Гаўрыіл Рамановіч лічыў гады ў арміі горшымі за ўсё сваё жыццё. Не паспеўшы пачацца, вайсковыя будні перараслі ў дзяржаўны пераварот, у якім разам з астатнімі гвардзейцамі ўдзельнічаў Дзяржавін. У выніку на троне апынулася Кацярына II.
Для юнага двараніна армейскі побыт не стала лягчэй. Спачатку даводзілася дзяліць казарму з салдатамі, часу на заняткі паэзіяй ці навукай катастрафічна не хапала. Гаўрыіл Рамановіч не меў высокапастаўленых заступнікаў, таму прасоўваўся па службе павольна. Будучаму паэту прыйшлося пісьмова прасіць аб павышэнні Аляксея Арлова, пералічваючы заслугі перад імператрыцай. Прашэнне было задаволена, і дваранін атрымаў чын капрала, перабраўся ў афіцэрскую казарму. Але ў гэты час Дзяржавін захапіўся гулянкі і гульнёй у карты.
У 1770 годзе дваранін вырашыў адысці ад разгульнай жыцця, а ў 1772 прыцягнуты на падаўленне Пугачэўскі бунту.
літаратура
Першым творам, якія выйшлі ў друк у 1773 г. і якія належаць пяру Дзяржавіна, стала ода на шлюб вялікага князя Паўла Пятровіча. Спачатку паэт пераймаў стылю Ламаносава. На жаль, Гаўрыілу Рамановічу не ўдавалася паўтарыць «паветраную» манеру творчасці Міхаіла Васільевіча.
Неўзабаве, рушыўшы ўслед радзе больш дасведчаных у літаратурнай творчасці сяброў, Дзяржавін выбраў узорам оды Гарацыя. На думку творцы, асноўная задача літаратара - ўслаўленне высакародных учынкаў і ганьбаванне благіх спраў.
Першапачаткова творы паэта друкаваліся без подпісы ў "Санкт-Пецярбургскім весніку". Святло ўбачылі "Ключ", "уладаром і судиям". Аднак ўзнёслыя і напышлівыя верша зрабілі Дзяржавіна вядомым сярод літаратараў, але не сярод грамадства.
Імя Гаўрыіла Рамановіча прагрымела пасля напісання ім оды «Феліцыі», апяваў Кацярыну. За захопленыя вершы паэт атрымаў ад імператрыцы шкатулку, абсыпаную дыяментамі, у якой ляжалі 500 чырвонцаў.
Пасля гэтага ў "суразмоўца" друкаваліся вершы "Вадаспад", "Бачанне Мурзы", "Бог". Апошняя ода стала вянком творчасці Гаўрыіла Рамановіча, а сам паэт увайшоў у лік класікаў і куміраў. Усяго літаратарам створаны сотні твораў, якія складаюць дзясятак кніг-зборнікаў. Цікавым фактам з'яўляецца прастата Дзяржавіна ў побыце.
У 1815 годзе ўжо прызнаны літаратар наведаў Царскасельскі ліцэй. Да здзіўлення студэнтаў, першае пытанне, які задаў аўтар ўзнёслых вершаў, быў аб размяшчэнні прыбіральні. Дарэчы, самы вядомы і таленавіты выпускнік ліцэя Аляксандр Сяргеевіч Пушкін лічыў Дзяржавіна ідэалам паэзіі. Твор "Я помнік сабе падняў нерукатворны" напісана ім па ўзоры "Помніка" Дзяржавіна.
Пэўным фактам з'яўляецца любоў Дзяржавіна да эратычнай прозе. Літаратар пісаў творы, надаючы ім асаблівую мяккасць, імкнучыся выключыць з тэксту словы з гукамі "р". Пры гэтым Гаўрыіл Рамановіч аддаваў перавагу, каб яго тварэння зачытваліся ў грамадстве дам.
Вядома, у асноўным Дзяржавін займаўся сур'ёзным творчасцю. Так, да ліку літаратурных дасягненняў ставіцца неафіцыйны гімн Расійскай Імперыі "Гром перамогі, раздаваць!", Напісаны пасля ўзяцця крэпасці Ізмаіл рускімі войскамі падчас турэцкай вайны. Музыку на вершы напісаў Восіп Казлоўскі.
палітыка
Акрамя літаратуры, Гаўрыла Раманавіч займаўся дзяржаўнай службай. Пасля доўгачаканай адстаўкі ў 1777 годзе Дзяржавін падараваны ў калежскія дарадцы і атрымаў 300 душ сялян у Беларусі. У 1780 годзе дваранін трапляе ў Сенат, аднак просталінейнасць Дзяржавіна і свавольны ў рашэннях забяспечвалі дзяржаўнага дзеяча нядобразычліўцамі.
У 1783 годзе, будучы членам Імператарскай Расійскай акадэміі, паэт удзельнічаў у складанні першага тлумачальнага слоўніка.
У 1784 годзе дваранін прызначаны кіраўніком Аланецкую намесніцтва, а з 1786 па 1788 гады служыць кіраўніком Тамбоўскага намесніцтва. Губерня лічылася сярод адсталых. За кароткі тэрмін новаму намесніку ўдалося падняць прэстыж даручанай тэрыторыі. Пабудаваныя першая ў губерні друкарня, вучылішча, бальніца, прытулак і тэатр.
З 1791 года Дзяржавін вяртаецца ў сталіцу, да двара Кацярыны. Вянком палітычнай кар'еры двараніна стала пасада міністра юстыцыі Расійскай Імперыі, якую ён займаў у 1802-1803 гадах.
З гэтай пасады Гаўрыіл Рамановіч адпраўлены ў адстаўку і атрымаў магчымасць цалкам прысвяціць сябе літаратурнай творчасці. Пасяліўшыся ў маёнтку Званка Наўгародскай губерні, паэт праводзіць дні за напісаннем вершаў.
Асабістае жыццё
Першай жонкай паэта ў 1778 годзе стала 16-гадовая Кацярына Якаўлеўна Бастидон. Яшчэ маладая жанчына, ва ўзросце 34 гадоў Кацярына раптоўна памерла і пахавана на Лазаревском могілках у Санкт-Пецярбургу.
Дзяржавін ўжо праз паўгода ажаніўся паўторна. На гэты раз абранніцай стала Дар'я Аляксееўна Дзьякава, з якой пражыў да канца жыцця. Абедзьве жонкі паэта апеты ў творах.
Родных дзяцей у двараніна не было, але на апецы ў сям'і выхоўваліся пляменніцы Дзьяковай і асірацелыя атожылкі аднаго Дзяржавіна, Пятра Лазарава. Адзін з сыноў - Міхаіл Лазараў, пазней адкрыў Антарктыду, будучы таленавітым адміралам.
смерць
У 1816 годзе, ужо ў шаноўным узросце, славуты рускі паэт памёр ва ўласным маёнтку ў Наўгародскай губерні.
Магіла Гаўрыіла Рамановіча сумесна з жонкай, якая пайшла з жыцця ў 1842 годзе, размешчана ў Спаса-Праабражэнскім саборы Варлаама-Хутынского манастыра блізу Вялікага Ноўгарада.
цытаты
Навіна часта бывае ня што іншае, як забыццё прошедшего.Веселье то толькі беззаганна, раскаяння за якім нет.Государственный чалавек больш іншых суграмадзян павінен быць адушаўлёны, рухомы і кіравацца любоўю да Айчыны. Ён павінен любоўю да Айчыны жыць, ўліваць яе ў сваіх падначаленых і быць прыкладам у ёй ўсім государству.Осёл застанецца аслом, Хоць асыпак яго зоркамі; Дзе павінна дзейнічаць розумам, ён толькі пляскае вушамі.бібліяграфія
- 1798 - "Дзяржавін Г. Складанні"
- Дзяржавін Гаўрыіл Рамановіч "Складанні. Пад рэд. Я. Грота ў 9 тамах"
- 1933 - "Дзяржавін Г. Р. Вершы"
- 1957 - "Вершы Г. Р. Дзяржавіна"
- 1980 - "Вершы. Проза. (Г. Р. Дзяржавін)"
- 1984 - "Абраная проза. (Г. Р. Дзяржавін)"