біяграфія
Нягледзячы на тое, што ў творчай біяграфіі чэшскай актрысы Либуше Шафранковой было нямала разнастайных роляў, для большасці жыхароў постсавецкай прасторы яна засталася той самай прыгажуняй з фільма «Тры арэшкі для Папялушкі». Кінакрытыкі называлі яе галоўнай прынцэсай кінематографа свайго часу, а яе «каралеўскага» амплуа пераследвала яе ва ўсіх праектах.Дзяцінства і юнацтва
Нарадзілася будучая актрыса ў Чэхаславакіі, у горадзе Брно, 7 Чэрвень 1953 года. З дзяцінства Либуше ўпэўнена заяўляла бацькам, што хоча стаць зоркай сцэны, але яны толькі пасмейваліся над яе планамі. Аднойчы дзяўчынка нават ўцякла з дому, каб патрапіць на здымкі. Дарогі яна не ведала, таму ехала наўздагад і канцы дня ўсё ж дабралася да кінастудыі. Ўнутр яе тады не пусцілі, але пасля гэтага ў сям'і да планаў будучай зоркі сцэны і экрана сталі ставіцца больш сур'ёзна.
Пасля школы дзяўчына скончыла Праскае тэатральную вучэльню і паступіла ў тэатр «Драматычны клуб». Пасля паспяховых дзіцячых роляў у кіно публіка прыняла юную акторку з захапленнем. На сцэне Либуше згуляла Соню ў «Дзядзьку Ваню» і Ніну ў «Чайцы», а таксама каламбіны у п'есе «Тры цяжарныя» чэхаславацкага драматурга Францішака Павличека.
Тэатрам і кіно захаплялася і малодшая сястра Либуше, Міраслава. Сёстры зняліся ўдваіх ў фільме «Русалачка». Старэйшай дасталася роля Прынцэсы - неадназначнага персанажа, выбранніцу прынца і ўскосную вінаватую гібелі галоўнай гераіні яна адлюстравала пяшчотнай і выпраменьвальнай ўнутранае святло. Сястра Міраслава таксама атрымала адукацыю ў тэатральным вучылішчы і стала актрысай.
фільмы
Першую прыкметную славу юнай Либуше прынёс фільм «Бабуля», зняты паводле рамана Бажэны Нямцова. Рэжысёр Антанін Москалык даверыў ёй ролю пісьменніцы ў дзяцінстве.У фільм «Тры арэшкі для Папялушкі» Шафранкову запрасілі, калі ёй было 19 гадоў. Праца Вацлава Ворличека лічыцца адной з лепшых адаптацый старой казкі. Першапачаткова рэжысёр хацеў зняць у галоўнай ролі бландынку Яну Прейссову, але яна адмовілася ад здымак, таму што на той момант была цяжарная. Тады Ворличек ўспомніў фільм «Бабуля» і запрасіў на здымкі Либуше. Яна падышла не толькі з-за яркай знешнасці, але і дзякуючы таму, што ўмела трымацца ў сядле - для сюжэту гэта было важна.
Партнёра - выканаўцы ролі прынца - падбіралі ўжо пад Шафранкову. Ім стаў чэшскі акцёр Павел траўнічак. Здымкі планавалася правесці летам, але студыю далі толькі ў канцы восені, і «Тры арэшкі для Папялушкі» ў выніку сталі чароўнай зімовай казкай. У Чэхіі, Германіі і Нарвегіі яе дагэтуль кожны год паказваюць па тэлебачанні напярэдадні Калядаў.
Пасля знакамітай казкі на Либуше абрынулася слава і любоў гледачоў з розных краін. Гэтая роля моцна паўплывала на далейшую киносудьбу актрысы: з тых часоў яе сталі называць «лепшай прынцэсай кінематографа» - настолькі ўдала яна раскрывала вобразы нявінных, добрых і чароўных гераінь.
У 1978 году Либуше зноў згуляла ў Вацлава Ворличека ў казцы «Прынц і Вячэрняя Зорка». Яе партнёрам па здымках на гэты раз стаў Уладзімір Меншыкаў. Казка была разлічана на больш юную аўдыторыю, чым «Тры арэшкі для Папялушкі», а акрамя людзей, у ёй дзейнічалі духі прыроды - Месяц, Сонца і Вецер.
Пасля ролі Вячэрняй Зоркі фільмаграфія актрысы папоўнілася карцінай «Трэці прынц», дзе разам з ёй зноў здымаўся Павел траўнічак, прычым абодва яны згулялі па 2 ролі. Вольная экранізацыя творы Карэла Яраміра Эрбена «Аб дзвюх братах» спадабалася і гледачам, і крытыкам.
У 1993-м Шафранкова паўдзельнічала ў адным з самых дарагіх праектаў чэшскага кіно - казцы «Несмяротная цётачка». Там ёй дасталася невялікая, але важная алегарычная ролю Шчасця, які ўступіў у спрэчку з Розумам.
У 1996 годзе рэжысёр Ян Сверак запрасіў яе ў фільм «Коля», прысвечаны падзеям 1980-х гадоў у Чэхаславакіі. Либуше ў ім сыграла Клару - сяброўку галоўнага героя Францішака Лоуки, віяланчэліста, які стаў прыёмным бацькам рускага хлопчыка Колі. Карціна дамаглася поспеху як у Чэхіі, так і іншых краінах, атрымала прэміі «Оскар» і «Залаты глобус».
У маладосці Либуше гуляла прынцэс, і заканамерна, што з узростам яна дарасла да каралевы. Менавіта такую ролю яна атрымала ў фільме «Загаворы каралёў» - гумарыстычнай казцы пра братоў, якія адправіліся на подзвігі для таго, каб высветліць, хто з іх больш годны трона.
У 2013 годзе Либуше запаліла агні на галоўнай навагодняй ёлцы краіны. Свята прайшло на Старамесцкай плошчы Прагі і сабраў 30 тыс. Чалавек.
Асабістае жыццё
Либуше была замужам за акцёрам Ёзэфам Абргамом. Яны пазнаёміліся ў «Драматычным клубе» ў 1976 годзе і неўзабаве згулялі вяселле. У пары нарадзіўся сын, названы ў гонар бацькі. Ёзэф-малодшы таксама выбраў кар'еру ў галіне тэлебачання - ён вядомы ў Чэхіі прадзюсар, які зняў ўжо 5 папулярных серыялаў.
Асабістае жыццё Шафранкова старанна засцерагала ад увагі прэсы. Нягледзячы на публічную прафесію, муж і жонка вялі замкнёны лад жыцця, не наведвалі свецкія мерапрыемствы, іх фота рэдка з'яўляліся ў СМІ.
смерць
У 2009 годзе з'явілася інфармацыя, што ў акторкі пачаліся сур'ёзныя праблемы са здароўем. Ёй давялося зняцца з праектаў і легчы ў бальніцу. Прыхільнікі Шафранковой вельмі перажывалі, але тады яна здолела досыць хутка акрыяць і вярнуцца да здымак і на тэатральную сцэну.Зноў змагацца з цяжкай хваробай акторцы прыйшлося ў 2014-м. На гэты раз праблема апынулася больш сур'ёзнай: Либуше дыягнаставалі рак лёгкіх і правялі аперацыю. Яна прайшла паспяхова, але лячыцца Шафранковой даводзілася доўгія гады. Нягледзячы на неабходнасць лячыцца, акторка не збіралася сыходзіць з прафесіі, паколькі не думала сябе без сцэны і экрана.
Аднак у 2020 годзе ёй давялося адмовіцца ад здымак у казцы «Маманцёнак», дзе яна павінна была ролю каралевы. Стала ясна, што каварная хвароба ўдарыла па артысце з новай сілай.
Аслаблены арганізм у гэты раз не змог справіцца з хваробай. 9 чэрвеня 2021 гады сын Либуше абвясціў трагічную навіну - яго маці памерла. Што стала прычынай смерці - анкалогія, альбо ж наступствы працяглага лячэння, трэба было ўдакладніць лекарам. Развітанне, як стала вядома са СМІ, было запланавана ў закрытым фармаце. На момант смерці Шафранковой было 68 гадоў.
фільмаграфія
- 1971 - «Бабуля»
- 1973 - «Тры арэшкі для Папялушкі»
- 1976 - «Русалачка»
- 1978 - «Прынц і вячэрняя зорка»
- 1982 - «Трэці прынц»
- 1993 - «Несмяротная цётачка»
- 1996 г. - «Коля»
- 1999 - «Вяртанне страчанага раю»
- 2003 - «жандарскі гісторыі»
- 2008 - «Загаворы каралёў»
- 2009 г. - «Да запатрабавання»
- 2010 - «Чароўная цётачка Валянціна»
- 2011 - «Шчаслівы няўдачнік»
- 2013 - «Дон Жуаны»
- 2014 - «Закладнік»