біяграфія
За сваё жыццё акторка Ія Арепина не атрымала амаль ніводнай кінаўзнагароды. Пасля здымак у "Капітанскай дачцэ" у яе быў шанец стаць заслужанай артысткай, але жанчына адмовілася ад гэтага ганаровага звання. Большасць гледачоў ведаюць яе па кінастужкам 50-х - пачатку 60-х гадоў. І, як бы сумна ні склаўся далейшы творчы лёс актрысы, яе будуць памятаць менавіта такі, як у гэтых фільмах - малады, прыгожай, ясноглазой бландынкай.Дзяцінства і юнацтва
Ія Аляксееўна Арепина нарадзілася 2 ліпеня 1930 года ў Ардатов Мардоўскай аўтаномнай вобласці (цяпер - рэспубліка Мардовія). Бацькі акторка ўспамінала як адукаванага, усебакова развітага чалавека, які любіў чытаць, іграў на музычных інструментах - гітары і балалайцы. Ён і даў дзяўчынку незвычайным імем Ія - у перакладзе з старажытнагрэцкага яно азначае "кветка" ці "фіялка". Маці Арепиной, як і многія сяляне, якія жылі ў першай трэці XX стагоддзя, грамаце навучаная не была.
Дзяўчынка з дзяцінства марыла стаць артысткай. У інтэрв'ю Ія Аляксееўна распавядала, як у 3-4 гады выступала перад гасцямі з дзіцячымі песенькамі. Падчас вучобы ў школе Арепина займалася ў драмгуртку, старалася не прапускаць ніводнага фільма з тых, якія паказвалі ў кінатэатры роднага горада. Каб купіць запаветны квіток на сеанс, дзяўчынка гандлявала кропам - лішніх грошай у сям'і не было, таму воляй-няволяй даводзілася здабываць сродкі на забавы самастойна.
Калі пачалася Другая сусветная вайна, мнагадзетнаму сямейства Арепиных прыйшлося нялёгка. Маленькая Ія хадзіла ў лес разам з сёстрамі, сілкавалася травой, ягадамі - адным словам, усім, што непрыдатна для ежы. У галодныя 40-е лес з яго прыроднымі дарамі быў сапраўдным выратавальнікам, і любоў да яго акторка захавала на працягу ўсяго жыцця.
Скончыўшы школу, Арепина вырашыла выканаць даўнюю мару і паступіць у тэатральнае. Неабходныя дакументы яна разаслала ва ўсе сталічныя ВНУ, але адгукнуўся адзін толькі ВГІК. Акрыленая удачай, Ія сабрала чамадан (на ўнутраным боку яго вечка красаваліся фота Одры Хепберн і Любові Арловай) і накіравалася заваёўваць Маскву.
У маладосці Ія Аляксееўна была невысокай, далікатнай бландынкай. Такой яна і з'явілася перад прыёмнай камісіяй - недарэчна апранутая і зачасаная. Фінальным "штрыхом" у вобразе абітурыенткі сталі чорныя бровы, густа намаляваныя алоўкам. Калі дзяўчына прынялася з выразам чытаць маналог галоўнага героя рамана Максіма Горкага "Маці", камісія не ўтрымалася ад смеху. Незвычайную прэтэндэнтку на месца ўзялі да сябе майстры Васіль Васільевіч Ванін і Уладзімір Вячаслававіч бялявага.
Лагодна пасмейвацца над сціплай правінцыялкай працягвалі і ў час вучобы ў інстытуце. Не ведаючы, што на заняткі можна дабірацца на трамваі, Арепина кожны дзень пешшу праходзіла цэлы кіламетр. Ў Вгiке дзяўчыну празвалі "непасрэднасць нумар адзін". Пад "нумарам два" хадзіла сяброўка Іі, будучая заслужаная артыстка РСФСР Ніна Крачковская.
На прафесійную сцэну акторка выйшла ўжо ў студэнцкія гады - ёй дасталіся ролі Снягуркі ў спектаклі па аднайменнай п'есе Аляксандра Астроўскага і Шурка ў пастаноўцы "Ягор Булычоў і іншыя" па Горкаму. У 1954 году вучоба ў Вгiке была скончана, пасля выпуску дзяўчына ўладкавалася ў Тэатр-студыю кінаакцёра (цяпер - Дзяржаўны тэатр кінаакцёра). Там яна служыла да 1985 года.
фільмы
Фільмаграфія Іі Аляксееўны ўключае ў сябе 30 работ. У 50-я гады акторка была запатрабаваная, ёй даверылі галоўныя ролі ў фільмах "Вялікая сям'я" (1954), "Дзяўчына з маяка" (1956), "Чырвоныя лісце" (1958), "Асаблівы падыход" (1959). Асаблівым поспехам у гледачоў і прафесійнай супольнасці карысталася роля Машы Міронавай ў экранізацыі "Капітанскай дачкі" Аляксандра Пушкіна.
У 60-х Арепина стала персонай нон-грата. Падчас здымак новай карціны артыстка адмовіла рэжысёру, які жадаў бачыць яе сваёй палюбоўніцай. Канфлікт скончыўся звальненнем Іі і таўром скандалістка. З гэтага часу творчая біяграфія актрысы пайшла на спад, часцей за ўсё ўбачыць яе можна было ў эпізодах. Маленечкія ролі Ія Аляксееўна атрымала ў фільмах "Каліна чырвоная" (1973), "На парозе" (1986), "Не забудзься азірнуцца" (1988).
У 90-я і ў пачатку нулявых Арепиной прапаноўвалі здымацца ў рэкламных роліках, але акторка нязменна адказвала адмовай і пераадрасоўвае працадаўцаў да сваіх калег. Ія Аляксееўна даўно выношвала ідэю навучаць акцёрскаму майстэрству дзяцей, але гэтыя планы так і не былі рэалізаваныя.
Асабістае жыццё
Першая любоў да Іі прыйшла ў 1954 годзе на здымках карціны "Стэпавыя світанкі". Там лёс звёў яе з аператарам Юліем Кунам, які пасля праявіў сябе як рэжысёр і сцэнарыст. Неўзабаве пасля знаёмства маладыя людзі адправіліся ў загс, затым на свет з'явіўся іх першынец. Сыну далі імя ў гонар бацькі. Аднак шлюб не падоўжыўся доўга: выбуховыя, імпульсіўныя творчыя натуры разам ня ўжыліся. Сын Куна і Арепиной Юлій стаў журналістам-міжнароднікам.
Другім выбраннікам артысткі стаў перакладчык-сынхраністаў Вадзім Мільштэйн. Разам пара пражыла 6 гадоў. Абодва горача марылі пра дзяцей, але Ія ніяк не магла зацяжарыць. Памаленьку ў сям'і пачаліся разлад, і муж і жонка вырашылі расстацца. Арепина лічыла, што віной нягодам ў асабістым жыцці паслужыў яе няпросты характар: да сваіх мужчынам акторка адчувала занадта моцныя пачуцці і патрабавала таго ж у адказ. Аднак такое было пад сілу не кожнаму.
У 1968 году нарадзілася Лада Арепина. З яе бацькам акторка пазнаёмілася ў родным Ардатов. Новы партнёр Іі быў нашмат маладзейшы за, раман з ім хутка аціх, але жанчына і не жадала працяглых адносін. Зацяжарыўшы, яна расталася з маладым чалавекам і нарадзіла для сябе дачку Ладу. З ёй і ўнукам Арцёмам актрыса і правяла рэшту сваіх дзён.
смерць
Ія Аляксееўна памерла 24 ліпеня 2003 года. Прычынай смерці стаў прыступ астмы - ад гэтага захворвання акторка пакутавала ўжо шмат гадоў. Незапатрабаванасць у прафесіі, канфлікт з сынам Юліем і немагчымасць мець зносіны з двума яго дзецьмі адмоўна адбіліся на здароўе Арепиной. Аднойчы ноччу ёй стала дрэнна. Не жадаючы будзіць дачку і ўнука, Ія самастойна адправілася ў суседні пакой па лекамі, але не дайшла.
Актрыса спачывае на Мікола-Архангельскам могілках у Маскве. Арепина хацела, каб яе крэміравалі, а прах пахавалі ў Ардатов або развеялі над морам. Сваякі Іі Аляксееўны вырашылі, што будзе лепш, калі прыхільнікі яе таленту змогуць наведаць магілу каханай артысткі. На надмагільным камені напісаная цытата з паэмы Лермантава "Мцыри":
«Няхай у раі, у святым завоблачныя краю
Твой дух знойдзе сабе прытулак.
Боль! Спіць у халоднай вечнай цішыні ... »
фільмаграфія
- 1953 - "Стэпавыя світанкі"
- 1954 - "Вялікая сям'я"
- 1956 - "Дзяўчына з маяка"
- 1957 - "Усяго даражэй"
- 1958 - "Капітанская дачка"
- 1958 - "Асаблівы падыход"
- 1959 - "Хмурны Вангур"
- 1961 - "Пасля балю"
- 1965 - "Вайна і свет"
- 1967 - "Здарэнне, якога ніхто не заўважыў"
- 1973 - "Каліна чырвоная"
- 1976 - "Тут мой прычал"
- 1979 г. - "Нешта з тэлефонам"
- 1982 - "пячнік"
- 1988 г. - "Не забудзься азірнуцца"
- 1992 - "Бег па сонечнай баку"