біяграфія
Кастусь Васільеў - савецкі жывапісец, чые працы атрымалі пакліканне пасля смерці аўтара. За кароткае жыццё мастак пакінуў вялікае спадчына, значнасць якога высока ацэньваецца экспертамі ў Расіі і за мяжой.
Біяграфія аўтара - гэта 34 гады жыцця. Канстанцін Аляксеевіч Васільеў нарадзіўся 3 верасня 1942 г. у Майкопе. Бацька Аляксей Аляксеевіч з ленінградскай рабочай сям'і. Прыняў удзел у трох войнах: Першай сусветнай, Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай. У мірны час займаў кіруючыя пасады ў прамысловым сектары. Маці Клаўдзія Парменовна была малодшай мужа на 20 гадоў. Складалася ў сваяцтве з выбітным жывапісцам Іванам Іванавічам Шышкіным.
Маладая сям'я жыла ў Майкопе, дзе сутыкнулася з нягодамі ваеннага часу. Аляксей Аляксеевіч пайшоў у партызанскі атрад, а жонка не паспела эвакуіравацца з горада і трапіла ў нямецкую акупацыю, дзе праз месяц нарадзіла хлопчыка. У сям'і было трое дзяцей - сын і 2 дачкі.
Па заканчэнні вайны сям'я пераехала ў пасёлак Васільева ў 30 км ад Казані. Новае месца зачаравала юнага Косцю прыгажосцю прыроды. Пазней многія з тутэйшых відаў ён захаваў у пейзажах, якія цудоўна атрымоўваліся. Акрамя таго, у ваколіцах Васільева знаходзіліся сапраўдныя жамчужыны Татарыі: Раифский Багародзіцкі манастыр, Волжска-Камскі запаведнік, востраў-град Свияжск, Крыжаўзвіжанская царква. Пасля скону жывапісца да выбітнасцяў дадаўся і дом-музей Васільева.
«Адказны» за пераезд бацька - заўзяты паляўнічы і рыбак - закахаўся ў гэтыя месцы і вырашыў абгрунтавацца з сям'ёй менавіта тут. Да збудаванні Куйбышаўскага вадасховішча тут цякла паўнаводная Волга, апраўленая стромкімі берагамі, схаваная ранкам ад вачэй шызымі туманамі. Адна з карцін мастака - «Над Волгай» - натхнёная паэзіяй гэтага краю.
З дзяцінства Косця пазбягаў шумных гульняў са аднагодкамі, аддаючы перавагу ціхую рыбалку з бацькам, вывучэнне літаратуры і гісторыі жывапісу з маці. Талент да малявання выявіўся рана. Будучы дашкольнікаў, адлюстроўваў навакольнае становішча, пазней спрытна капіяваў шэдэўры іншых аўтараў. Хлопчык захапляўся творчасцю Віктара Міхайлавіча Васняцова. «Волаты» - першая карціна, адноўленая дзіцем у дробных дэталях каляровымі алоўкамі, а «Віцязь на ростанях» - другая.
Па выпадковасці Костка выдалася магчымасць выбрацца з Васільева для сур'ёзнага навучання. У 1954-м у «Камсамольскай праўдзе» апублікавалі аб'яву аб наборы вучняў у сталічную мастацкую школу-інтэрнат пры інстытуце імя В. І. Сурыкава. Адборачны конкурс быў велізарны, але хлопчык здаў усе экзамены на пяцёркі і, атрымаўшы месца, у 12 гадоў пераехаў у Маскву.
Школа была адным з трох навучальных устаноў падобнага тыпу і ўзроўню падрыхтоўкі ў СССР. Такія ж інтэрнаты працавалі ў Кіеве і Ленінградзе. МСШХ (Маскоўская мастацкая сярэдняя школа) размяшчалася ў Лаврушинском завулку насупраць Траццякоўскай галерэі, якая служыла вучэбнай базай для студэнтаў.
Юны Васільеў праводзіў гадзіны ў «Траццякоўцы». Тут жа ўпершыню ўжывую убачыў «волата», якія ўразілі яго ў раннім дзяцінстве. Вывучаў сабраныя ў залах творы мастацтва, шукаў форму творчага самавыяўлення. У 15 гадоў напісаў аўтапартрэт, тэхніка якога падобная зусім не на працу вучня, а на творчасць сталага аўтара.
Праз 2 гады Костка прыйшлося вярнуцца дадому. Па адной з версій, прычынай стала смерць бацькі, па іншай - захапленне юнака абстракцыянізм і сюррэалізмам, што былі ў СССР не ў гонару. Адукацыя скончыў у 1961 годзе. Атрымаў дыплом з адзнакай па спецыяльнасці тэатральнага дэкаратара ў Казанскім мастацкім вучылішчы ў 19 гадоў. Выпускная работа - эскізы афармлення сцэны да п'есы-казцы «Снягурка» Аляксандра Астроўскага - ужо не засталося.
жывапіс
Творчая спадчына Васільева складаецца з работ розных жанраў. Графіка, эцюды, ілюстрацыі, карціны і нават храмавыя роспісу - «арсенал» аўтара вялікі. Найбольшую папулярнасць прынеслі працы ў «казачным» стылю, прысвечаныя легенд, былін і міфам, але набыцьця ўласнай «гучання» папярэднічалі гады пошуку.
У пачатку 60-х аўтар звярнуўся да абстракцыянізму і сюррэалізму. Вынікаючы мастацкага слова Пікаса і Далі, спасціг і расчараваўся ў фармальным пошуку. Параўноўваў павярхоўны сюррэалізм з джазавай апрацоўкай оперы. Напісаў некалькі прац у названай стылістыцы: «Струна», «Ушэсце».
«Адзінае, чым цікавы сюррэалізм, - казаў Канстанцін Аляксеевіч, - гэта сваёй чыста знешняй эфектнасці, магчымасцю адкрыта выяўляць у лёгкай форме імгненныя імкненні і думкі, але зусім не глыбінныя пачуцці».Затым захапіўся экспрэсіянізмам, дзе прысутнічала вялікая змястоўнасць, але зноў прыйшоў да ўсведамлення, што за формай няма глыбіні. Да гэтага перыяду адносяцца "Квартэт», «Сум каралевы», «Прывід» і іншыя. Паралельна з творчымі эксперыментамі працаваў у партрэтным і пейзажным жанрах. Напісаў выкананыя каларыту і пачуццёвасці прыроды «Восень» і «Лясную готыку». У 60-х ж стварыў серыю партрэтаў геніяў музычнага свету ад Людвіга ван Бетховена да Дзмітрыя Шастаковіча.
Да канца дзесяцігоддзя вярнуўся да рэалістычнай манеры жывапісу і тады ж зацікавіўся эпасам: скандынаўскімі сагами, славянскімі быліны, захапляўся Старэйшай і Малодшай Эддой, вучыў нямецкую, каб у арыгінале чытаць тэксты Рыхарда Вагнера. Рэканструкцыя германскай міфалогіі ў «Кальцы Нібелунгаў» захапіла Васільева.
Ствараючы серыю карцін, напяваў партыі з оперы, каб наладзіцца на працоўны лад. Кульмінацыяй прац стала палатно «Валькірыя над забітым ваяром» (яно жа «Валькірыя над сражённым Зігфрыда»), прысвечанае завяршальнай цыкл эпічнай оперы «Згуба багоў».
Быліны серыю, заснаваную на рускім фальклоры, традыцыях і вераваннях, склалі палатна «Ілля Мурамец і галота кабацка», «Аўдоцця Разанкам», «Бітва на Кулікоўскай бітве», ілюстрацыі да казкі «Садко» і іншыя працы.
З 1969-га «спавядаў» сімвалічны рэалізм. Першай працай у напрамку стаў міфалагічны «Паўночны арол». Тады ж Васільеў упершыню падпісаў працу псеўданімам «Канстанцін велікарусаў». Варта адзначыць, што тэма снегу, зімы, суровых народаў Поўначы была лейтматывам творчасці, алегорыяй моцных характараў і сапраўдных людзей: адважных і адважных. У гэтай жа стылістыцы выкананы работы "Святавіт", "Вялес» і «Чалавек з савой», назвы якім далі сябры мастака ўжо пасля смерці аўтара.
У 1972-1975 гадах піша шэраг твораў батальнай жывапісу, прысвечанай падзеям і героям Вялікай Айчыннай вайны: «Парад 41-га», «Нашэсце». Партрэт маршала Георгія Жукава, выкананы ў знарочыста пампезнай манеры, зрабіў палкаводца падобным на рымскага імператара, што не адпавядала прызнаным канонам жывапісу таго часу. Праца павінна была стаць першай у цыкле партрэтаў, але апынулася адзінай. Да гэтага ж блоку ставяцца «Туга па Радзіме» і «Развітанне славянкі».
Асабістае жыццё
Пра асабістае жыццё мастака вядома мала. Пра рамантычныя пачуцці жывапісца ў кнізе «Русі чароўная палітра» напісаў Анатоль Даронін, які заснаваў Музей славянскай культуры Канстанціна Васільева ў Маскве. У 17 гадоў мастак закахаўся ў Людмілу Чугунова, пісаў ёй карціны, чытаў вершы, але першае каханне апынулася няшчаснай.
Прыхільнасць да выпускніцы Казанскай кансерваторыі Алене Асеева скончылася няўдалым прапановай рукі і сэрца, затое партрэт дзяўчыны цяпер паспяхова экспануецца на пасмяротных выставах аўтара. У сталым узросце пазнаёміўся з Аленай Каваленка, але балючы вопыт мінулых адносін не дазволіў мастаку развіць раман ў нешта сур'ёзнае.
Паводле сведчанняў сучаснікаў, жывапісец быў ранімай і тонкай натурай. На фота выходзіў задуменным і ледзь сумным, быццам пагружаным у бесперапынныя творчыя пошукі. На шпацырах, са слоў аднаго Генадзя Проніна, любіў маўчаць, падаючы суразмоўцу ролю "першай скрыпкі".
смерць
Жыццё мастака трагічна абарвалася ў 1976 годзе. Разам з сябрам Аркадзем Паповым жывапісец вяртаўся з горада ў ваколіцах Казані - Зеленадольск, дзе праходзіла выстава мясцовых аўтараў. Афіцыйна прычынай смерці названы няшчасны выпадак - маладых людзей збіў хуткі цягнік. Целы знайшлі на чыгуначным палатне.
Тым не менш, родныя і сябры лічылі, што ў версіі шмат нестыковак, напрыклад, як дарослыя мужчыны не пачулі набліжэння складу ці чаму апынуліся ў некалькіх гадзінах язды ад Зеленадольск каля станцыі «Лагерная», дзе адбылася трагедыя. Пахаваны мастак у родным пасёлку Васільева.
карціны
- 1961 - «Шастаковіч»
- 1963 - «Струна»
- 1967 - «Лебедзі»
- 1969 - «Паўночны арол»
- 1969 - "Святавіт"
- 1971 - «Валькірыя над забітым ваяром»
- 1973 - «У студні»
- 1973 - «Лясная готыка»
- 1974 - «Ілля Мурамец і галота кабацка»
- 1976 - «Чаканне»
- 1976 - «Чалавек з савой»