біяграфія
Мікалай Носаў, чалавек, які падарыў чытачам Нязнайку і яго захапляльныя прыгоды, пісаў у далёкія часы СССР, але гэтыя кнігі да гэтага часу актуальныя і папулярныя сярод школьнікаў. Па яго творах здымалі і здымаюць мультфільмы і кіно, запісваюць аўдыёкніжкі - і нязменна творчасць пісьменніка аказваецца запатрабаваным.
Мікалай Мікалаевіч Носаў нарадзіўся 10 лістапада 1908 года ў Кіеве, бацька будучага пісьменніка быў акцёрам. У сям'і выхоўваліся чацвёра дзяцей: старэйшы брат Колі і маленькія сястра і брат. Дзіцячыя гады Носава былі няпростымі: спачатку краіну патраціла Першая сусветная вайна, затым грымнула рэвалюцыя. Не хапала ні ежы, ні дроў, і, у дадатак да ўсяго, сям'ю не абмінула эпідэмія тыфу. Дзіўна, але выжылі ўсе насавыя.
Шлях да пісьменніцтву быў доўгі. Спачатку Мікалая прыцягвала прафесія бацькі, затым, у гімназічныя гады, хлопчык захапіўся музыкай і паспрабаваў асвоіць скрыпку. Аднак інструмент запатрабаваў занадта вялікіх намаганняў, і ад музычнай кар'еры Коля адмовіўся.
З-за цяжкай абстаноўкі ў краіне ў 14 гадоў юнак пайшоў працаваць: прадаваў газеты, касіў траву, выконваў любую працу, якая давала магчымасць падтрымаць сям'ю. У 1924 годзе Мікалай скончыў 7 класаў і перайшоў на цяжкую працу: спачатку працаваў на бетонным заводзе, затым - на цагляным.
Яшчэ адным захапленнем пісьменніка ў маладосці стала хімія, і Носаў быў перакананы, што менавіта яна апынецца справай яго жыцця. Але няпоўная сярэдняя адукацыя не дало магчымасці паступіць у політэхнічны інстытут Кіева - прыйшлося ісці ў вячэрнюю школу.
Аднак незадоўга да ўступных выпрабаванняў Коля рэзка памяняў намеры, захапіўся фатаграфіяй і кіно і ў выніку стаў студэнтам Кіеўскага мастацкага інстытута. На 2-м курсе юнаку атрымалася перавесціся ў сталіцу, дзе Носаў і скончыў Маскоўскі інстытут кінематаграфіі.
Пасля гэтага доўгі час прафесіяй Мікалая заставалася рэжысура, у тым ліку і ў часы Другой сусветнай вайны - у той перыяд Носаў здымаў навучальныя стужкі для савецкай арміі. Прычым здымаў таленавіта - адзін з фільмаў гэтага перыяду, які распавядае аб брытанскім танку «Чэрчыль», стаў прычынай для атрымання Мікалаем Мікалаевічам ордэна Чырвонай зоркі. Эфект ад дэманстрацыі прылады танка пад «Месяцовую санату» апынуўся дзіўным.
кнігі
Упершыню дзіцячай літаратурай Мікалай Мікалаевіч зацікавіўся яшчэ ў канцы 30-х гадоў - у 1938-м быў апублікаваны апавяданне «забаўнік». Прычым цікавасць да пісьменніцтву для самых маленькіх паўстаў па выпадковасці: як многія калегі, Носаў спачатку проста распавядаў казкі сыну.
Аднак рэжысура і вайна прымусілі адкласці пісьменніцкую працу, і вярнуцца да яе Носаў змог толькі ў 2-й палове 1940-х. Кароткія, займальныя і лёгкія для ўспрымання апавяданні выходзілі на старонках папулярнага дзіцячага часопіса СССР - «Мурзілкі». «Агуркі», «Фантазёры», «Мишкина каша», «Жывая капялюш» - усё гэта напісана ў той перыяд.
У 1945 годзе быў выдадзены 1-й зборнік апавяданняў, у 1946-м «Детгиз» апублікаваў наступную кнігу Носава - «Супеньки». На мяжы дзесяцігоддзяў Мікалай Мікалаевіч перайшоў ад малой формы да вялікай і пачаў пісаць аповесці, арыентуючыся ўжо на больш старэйшы ўзрост. Кніга «Віця Малееў у школе і дома» стала важнай вяхой у біяграфіі пісьменніка - за гэты твор ён атрымаў у 1952-м Сталінскую прэмію 3-й ступені, а ўжо праз 2 гады персанажы аповесці былі ўшанаваны ў экранізацыі «Два сябра».
Аднак ні адна кніга ня прынесла насавыя большай папулярнасці, чым серыя казак пра нахабны і абаяльная карантышкі Нязнайку. Кудлаты чалавечак у сіняй капелюшы стаў сімвалам дзяцінства для некалькіх пакаленняў жыхароў СССР, а затым і постсавецкай прасторы. Першыя 2 кнігі - класічны прыклад літаратуры Носава для дзяцей. Адначасова з займальным і вясёлым сюжэтам маленькаму чытачу ненадакучліва тлумачаць базавыя маральна-этычныя нормы і даюць самастойна паразважаць пра ўзаемаадносіны людзей.
А вось 3я кніга серыі, «Нязнайка на Месяцы», карэнным чынам адрозніваецца ад стандартнай дзіцячай і падлеткавай літаратуры. У гэтай аповесці выразна прасочваецца элемент антыўтопіі, жанру, не толькі полузапретного ў Савецкім Саюзе, але яшчэ і не прызначанага для маленькіх чытачоў.
Тым не менш, талент Мікалая Мікалаевіча забяспечыў кнізе і выданне, і поспех, а чытачы атрымалі магчымасць без спецыяльных намаганняў зразумець асновы палітэканоміі і прынцып дзеяння таталітарнай алігархіі.
Аднак дзіцячай літаратурай дыяпазон творчасці Носава не абмяжоўваўся, ён пісаў і дарослыя творы. Жанры пісьменнік выкарыстаў розныя: ад апавядальнай прозы і аўтабіяграфіі да сатыры і публіцыстыкі. Поспех літаратуры Носава прывёў да таго, што яго творы неаднаразова экранізавалі. Па кнігах Мікалая Мікалаевіча здымалі і анімацыйнае кіно, і мультсерыялы, і мастацкія фільмы.
Асабістае жыццё
Асабістае жыццё пісьменніка была няпросты і неідэальнай. Першая жонка Мікалая, журналістка Алена Мазурэнка, ў 1931 годзе падарыла мужу сына, але шлюб гэта не выратавала. У канцы дзесяцігоддзя пісьменнік закахаўся ў супрацоўніцу кінастудыі, на якой працаваў, і кінуў сям'ю - зрэшты, кватэра ў Маскве засталіся былой жонцы і дзіцяці.
Алена памерла малады: у 1941 годзе жанчына разам з іншымі масквічамі капала акопы для абароны сталіцы, і гэтая праца апынулася не пад сілу яе сэрцу. Пасля смерці былой жонкі Мікалай і новая жонка Тацяна забралі Пецю, сына пісьменніка, да сябе.
Больш дзяцей у Носава не было, але пасля нараджэння ўнука мужчына праявіў да яго вялікую цікавасць. Пазней Ігар Носаў сумленна прызнаваўся, што дзед яго любіў і ніколі не адмаўляў хлопчыку ў гульні.
Пра стаўленне пісьменніка і да ўнука, і да дзіцяці як такому можна меркаваць па кнізе «Аповесць аб маім сябру Ігару», якая дзівіць не толькі добразычлівым, але і паважлівымі адносінамі да маленькаму чалавеку.
Магчыма, менавіта блізкія адносіны з дзедам і сталі прычынай таго, што, пасталеўшы, Ігар Носаў вярнуў дзецям старую казку, напісаўшы «Новыя прыгоды дроў».
смерць
У апошнія гады жыцця Мікалай Мікалаевіч прыкметна здаў - перастаў выходзіць з хаты, не цікавіўся нават шпацырамі. Па ўспамінах ўнука, за 2 дні да смерці дзед выглядаў болей бадзёра, нават з апетытам паеў вуха з толькі што злоўленую карасёў.
Аднак дабрабыт было непраўдзівым: 26 ліпеня 1976 года Носаў памёр - ціха, у сне. Прычынай смерці пісьменніка стаў інфаркт.
Мікалай Мікалаевіч Носаў, «бацька» Нязнайкі, пахаваны ў Маскве, на Кунцаўскі могілках. На надмагіллі пісьменніка выгравіраваны яго партрэт, зроблены па фота, а побач стаіць яшчэ адзін камень, на якім на ўсю нагу кудысьці бяжыць маляня ў велізарнай капелюшы.
цытаты
"Нарэшце, ён усё ж набраўся адвагі настолькі, што адважыўся прызнацца ва ўласнай баязлівасці." "Вядома, ў беднякоў грошай няма, гэта значыць у іх няма вялікіх грошай. Калі ў іх і ёсць, то якія-небудзь нікчэмныя грошы. Але бедняков- то нямала! Калі кожны бядняк наскребет хоць невялікую суму ды прынясе нам, то ў нас збярэцца прыстойны капиталец і мы зможам добра поднажиться. "" Я - паэт, зовусь Нязнайка.Ад мяне вам балалайка. "" Кожны, хто купляў «Газету для дурняў», казаў, што ён купляе яе не таму, што лічыць сябе дурнем, а таму, што яму цікава даведацца, пра што там для дурняў пішуць. Дарэчы сказаць, газета гэтая вялася вельмі разумна. Усё ў ёй нават для дурняў было зразумела. У выніку «Газета для дурняў» разыходзілася ў вялікіх колькасцях. "бібліяграфія
- 1938 - "Жывая капялюш"
- 1938 - "забаўнікі"
- 1938 - "Лядзяш"
- 1938 - "Мишкина каша"
- 1938 - "Прыступкі"
- 1940 - "фантазёров"
- 1941 - "Латка"
- 1944 г. - "Тук-тук-тук"
- 1950 - "Віця Малееў у школе і дома"
- 1950 - "Дзённік Колі Сініцына"
- 1954 - "Прыгоды Нязнайкі і яго сяброў"
- 1958 - "Нязнайка ў Сонечным горадзе"
- 1965 - "Нязнайка на Месяцы"