біяграфія
Сяргей Трубяцкой мог зрабіць бліскучую ваенную кар'еру, праславіцца як выдатны баец і ўдзельнік напалеонаўскіх войнаў. Аднак розумам князя завалодала ідэя рэфарматарства, што зрабіла яго арганізатарам сумнавядомага паўстання дзекабрыстаў.Дзяцінства і юнацтва
Сяргей Пятровіч Трубяцкі нарадзіўся 29 жніўня (9 верасня) 1790 года ў Ніжнім Ноўгарадзе. Хлопчык быў нашчадкам дваранскага роду і з'явіўся ад першага шлюбу бацькі з князёўнай Дар'яй Грузінскай. У яго было трое малодшых братоў і сястра.
Бацькі пакінулі сына на хатнім навучанні, да яго запрашалі мясцовых і замежных педагогаў. Маленькі Сярожа з ранніх гадоў вывучаў англійскую, нямецкую і французскую мовы. Пазней юнака адправілі працягваць вучобу ў Маскву, а затым у Парыж.
Ваенная служба і рух дзекабрыстаў
Як і іншыя знакамітыя прадстаўнікі роду Трубяцкіх, Сяргей праходзіў ваенную службу. Ён пачаў кар'еру падпрапаршчык і неўзабаве быў павышаны да прапаршчыка, а затым стаў падпаручнікам. Юнак добра праявіў сябе ў баі, удзельнічаў у Барадзінскай бітве і бітвах пры Лютцене і Бауцене. За адвагу ён быў узнагароджаны ордэнамі Святой Ганны (3-я ступень) і Святога Ўладзіміра (4-я ступень).
Пасля вяртання на радзіму ў 1816 годзе афіцэр далучыўся да грамадства «Трох цнотаў», ганаровым сябрам якога быў на працягу наступных гадоў. Адначасова ён задумаўся над стварэннем уласнага тайнага братэрства. Разам з Сяргеем Мураўёвым-Апосталам, Іванам Якушкиным, Паўлам Пестэля і іншымі аднадумцамі ён арганізаваў «Саюз выратавання», мэтай якога было служэнне на карысць айчыны.
Праз год брацтва было пераназвана ў «Саюз дастатку", а статут зменены. Сярод правілаў арганізацыі было лаяльнае стаўленне да прыгонным сялянам, клопат аб іх здароўе і асвету. У наступныя гады малады князь займаўся вярбоўкай членаў супольнасці, і неўзабаве да яго далучыўся Мікалай Тургенеў.
Затым Сяргей быў вымушаны з'ехаць у Францыю, і за гэты час у «Саюзе дастатку" адбыўся раскол на «Паўночны» і «Паўднёвы». Пасля свайго вяртання ўжо ў чыне палкоўніка князь быў абраны кіраўніком «Паўночнага» братэрства, «Паўднёвы» узначальваў Павел Песцель. Апошні лічыў, што дзяржаўны лад можна змяніць толькі шляхам забойства імператара. Трубецкой быў прыхільнікам менш радыкальных мер, але згаджаўся з непазбежнасцю і неабходнасцю паўстання.
8 снежня 1825 гады мужчына заняўся распрацоўкай плана маючай адбыцца рэвалюцыі, якую абмяркоўваў з Гаўрыілам Батеньковым. Князь разумеў, што ім не хапае ваенных рэсурсаў, але разлічваў, што, пасля таго як першы полк зрачэцца прысягі імператару, ён заахвоціць астатніх пачаць паўстанне.
За 2 дні да пачатку ажыццяўлення плана Яўген Абаленскі перадаў членам супольнасці загад дыктатара вывесці падначаленых салдатаў на Сенацкім плошчу, дзе будзе разгортвацца асноўнае дзейства. Ён таксама выказаўся аб неабходнасці расправы над Мікалаем I, але Сяргей спадзяваўся, што імператар пагодзіцца на мірныя перамовы. Сярод патрабаванняў змоўшчыкаў былі прызначэнне часовага ўрада, скарачэнне тэрміну ваеннай павіннасці і адмена прыгоннага права.
Асабістае жыццё
Асабістае жыццё палкоўніка не была таямніцай. Падчас знаходжання ў Парыжы ён абвянчаўся з дачкой французскіх эмігрантаў Кацярынай Лаваль.
Жонка доўга не магла зацяжарыць, з-за чаго вымушана была лячыцца ад бясплоддзя за мяжой. У выніку ў пары нарадзіліся восем дзяцей - пяць дачок і тры сыны, але толькі чацвёра дасягнулі сталасці.
Паўстанне дзекабрыстаў і спасылка
У апошнія дні перад паўстаньнем Сяргея асільвалі сумневы датычна неабходнасці гэтак радыкальных дзеянняў. У выніку 14 снежня мужчына не з'явіўся на Сенацкім плошчу і не далучыўся да руху дзекабрыстаў. Ўчынак выклікаў негатыўную рэакцыю прыхільнікаў супольнасці, якія абвінавацілі Трубяцкога ў баязлівасці. Але многія набліжаныя князя ўсталі на яго абарону, аспрэчыўшы домыслы аб вінаватасці ў зрыве змовы.
Пасля таго як Мікалай I даведаўся пра ўдзел Сяргея ў распрацоўцы плана паўстання, ён загадаў даставіць мужчыну ў Зімовы палац, дзе заклікаў да сумлення палкоўніка і прыгразіў «жахлівай доляй». Далей князь быў адпраўлены ў каземат і падвергнуты допытам, па выніках якіх яго прысудзілі да смяротнага пакарання.
Аднак гасудар злітаваўся і замяніў прысуд пажыцьцёвымі катаржнымі працамі. У выніку тэрмін быў скарочаны да 13 гадоў, але наступныя гады да самой смерці Сяргею трэба было правесці ў Сібіры. Кацярына Трубецкая выказала жаданне ехаць следам за мужам, неўзабаве яе прыкладу рушылі ўслед іншыя жонкі дзекабрыстаў.
Калі тэрмін адбыцця катаргі падышоў да канца, Трубяцкой пасяліўся ў сібірскай вёсцы Оёк. Ён зрэдку наведваў жонку і дзяцей, якія атабарыліся ў Іркуцку. У 1842 году імператар выдаў указ, што нашчадкі адпраўленых у высылку арганізатараў паўстання змогуць прайсці навучанне пры палацы, але будуць вымушаныя адмовіцца ад прозвішчаў бацькоў. Былы палкоўнік адказаў на прапанову адмовай, дачкі і сын скончылі Іркуцкі інстытут.
У 1856 году князь дачакаўся амністыі, да таго часу яго жонка ўжо памерла. Мужчыну аднавілі ў дваранскіх правах, але пазбавілі тытула, якім змаглі карыстацца толькі яго дзеці. Ён пераехаў у Кіеў і пасяліўся ў старэйшай дачкі Аляксандры.
Апошнія гады і смерць
Апошнія гады жыцця дзекабрыст правёў у Маскве, дзе памёр 22 га лістапада (4 снежня) 1860 году, прычынай смерці стала саслабленае здароўе. Магіла мужчыны размешчана непадалёк ад Навадзевічых манастыра.памяць
Пасля смерці князя род Трубяцкіх працягнуў сваё існаванне. Сярод знакамітых прадстаўнікоў - пісьменнікі, дыпламаты і белагвардзейцы.
У памяць аб знакамітым дзекабрыстаў засталіся старыя фота і апісання сучаснікаў. Вобраз мужчыны выкарыстоўваўся ў кнізе Юрыя Тынянава «Кюхля», заснаванай на біяграфіі паэта Вільгельма Кюхельбекер, які таксама ўдзельнічаў у паўстанні на Сенацкім плошчы. Таксама князь з'яўляецца героем фільмаў «Дзекабрысты» і «Зорка чароўнага шчасця».
У 2019 годзе на экраны выйшла ваенная драма «Саюз выратавання», якая апавядае аб падпольным руху дзекабрыстаў. Ролю Трубяцкога выканаў расійскі акцёр Максім Мацвееў.